Standpunt: Balans

By Geert De Kerpel
Tertio
April 27, 2015

http://www.tertio.be/standpunt-van-de-week

Over exact twee weken wordt André-Joseph Léonard 75 jaar en dient hij, zoals het kerkelijke recht bepaalt, zijn ontslag in als aartsbisschop van Mechelen-Brussel. Uit het bilan dat Tertio samen met hem opmaakt, blijkt nog maar eens hoezeer de zorg voor de continuïteit met de traditie centraal staat in zijn denken en handelen, en een sterke profilering van de katholieke identiteit hem blijvend na aan het hart ligt. Geen twijfel dus bij hem over bijvoorbeeld de kerkelijke leer inzake huwelijk en seksualiteit, ook niet nadat met het bijeenroepen door de paus van twee bisschoppensynodes over het thema toch wel wat in beweging blijkt te komen, tot in de hoogste kerkelijke regionen aan toe.

Het heeft het voordeel van de duidelijkheid en wie houvast zoekt in deze soms verwarrende tijden, komt bij bisschop Léonard en de kerk die hij voorstaat, niet bedrogen uit. Maar de gapende kloof met brede lagen van de bevolking wordt er wel niet kleiner op, integendeel. Dat bovendien ook heel wat trouwe kerkgangers en zelfs vele pastorale verantwoordelijken aan de andere kant van het ravijn zijn beland, geeft pas echt te denken. Is het werkelijk keer op keer het Volk Gods dat is afgedwaald van de rechte weg of misten bij bepaalde cruciale gelegenheden ook hun herders de juiste afslag?

Zeker, bisschoppen dienen bij uitstek de hoeders van het evangelie te zijn. Maar heel eigen aan de joods-christelijke traditie is tegelijk dat het de dynamiek waaruit de Bijbel is ontstaan en waarvan het op zovele plaatsen getuigt, onverminderd gaande houdt. De boodschap dient niet alleen in trouw aan de grondlegger te worden verkondigd, maar – en net daarom – telkens opnieuw ook te worden her- en vertaald in de concrete tijd en ruimte waarin wordt getracht mensen erdoor te laten raken. Bisschoppen – pontifexen in het Latijn – dienen altijd opnieuw ook te proberen bruggen te slaan en kloven te dichten en onvermoeibaar aanknopingspunten te blijven zoeken om in een echte dialoog te treden met de mens en de cultuur zoals die zich op dat moment in de geschiedenis aandienen.

In die zin moeten er ook vragen worden gesteld bij het in groten getale aantrekken van buitenlandse priesterkandidaten of priesters, zoals bisschop Léonard altijd heeft gedaan en waarop hij met veel vreugde terugblikt. Uiteraard is daar op zich niets mis mee. Vlaanderen zond zelf duizenden missionarissen uit en priesters van elders kunnen bijzonder krachtige tekenen zijn van de katholiciteit of universaliteit van onze kerk. Maar dan mogen ze niet onwrikbaar vastgeklikt blijven aan een welbepaalde visie op kerk en cultuur die in hun land van herkomst misschien vanzelfsprekend was, maar in onze contreien helemaal niet (meer) werkt. Doen ze het toch, dan dreigt hun komst finaal meer kwaad dan goed te doen; wat de praktijk al herhaald heeft uitgewezen.

De benoeming van André-Joseph Léonard was vijf jaar geleden de keuze voor een koerswijziging in de richting van meer trouw aan de kerkelijke traditie zoals Rome die voorstaat. Tot het keren van het tij heeft het niet geleid, ook al werd dat her en der toch wel wat verwacht. Maar ook de gevreesde polarisering bleef uit. Daarvoor is Léonard al te barmhartig van inborst en liet hij het dagelijkse bestuur van zijn bisdom en de bisschoppenconferentie, moedwillig, al te zeer aan anderen over. Waarnemers gaan ervan uit dat de paus zijn ontslag nu spoedig zal aanvaarden en de opvolger snel zal benoemen. Hopelijk is er voorafgaand toch eerst een ernstige bevraging van de lokale kerkgemeenschap zoals de procedure dat voorziet. En als die een naam oplevert waarrond consensus is gegroeid, wordt dan best zo’n breed gedragen advies deze keer wel gevolgd en dringt Rome niet zoals vijf jaar geleden eigengereid de eigen kandidaat op. Dat paus Franciscus de zich toen gedesavoueerd gevoelde nuntius Karl-Jozef Rauber eerder dit jaar heel verrassend tot kardinaal creëerde, wordt alvast als een bemoedigend signaal in die richting begrepen.