Heiloo: 'schuiloord' voor pedofiele priesters

De Standaard
April 8, 2014

http://www.standaard.be/cnt/dmf20140405_006

[Summary: During the '50s and '60s some pedophile priests found shelter in the psychiatric hospital in Heiloo, North Holland. One priest was on the run from the Belgian courts.]

In de jaren vijftig en zestig vonden minstens enkele pedofiele priesters onderdak in de psychiatrische inrichting in Heiloo, Noord-Holland. Een van hen was op de vlucht voor de Belgische justitie. Die beschouwde Heiloo als een 'schuiloord'. De psychiaters konden zijn uitlevering tegenhouden.

Op de loop voor de Belgische justitie vond de pedofiele priester André B. in de jaren zestig onderdak in Nederland. Hij was in ons land twee keer veroordeeld voor zedenfeiten met minderjarige jongens en moest daarvoor nog een deel van zijn straf uitzitten, maar toen het tweede vonnis werd geveld, was hij al uit België vertrokken. Met hulp van de bisschop van Brugge kon hij zich als patiënt in de Sint-Willibrordusstichting in Heiloo inschrijven. Daar werd hij anderhalf jaar behandeld.

Nadien kreeg hij een nieuwe kans, onder meer als leraar op een meisjesschool in Etten-Leur. Daar zou hij veel aanzien hebben genoten en goed hebben gefunctioneerd. Toen de Belgische justitie begin 1968 aan de Nederlandse autoriteiten om zijn uitlevering vroeg, dook hij plots weer onder in Heiloo.

Met de hulp van de katholieke psychiaters daar lukte het hem om uit de handen van justitie te blijven. Dankzij hun medische verklaringen konden de psychiaters de Nederlandse minister van Justitie immers overtuigen om de uitlevering tegen te houden. Nochtans hadden België en Nederland nog maar pas een uitleveringsverdrag getekend.

Het verhaal werd - geanonimiseerd - beschreven in het lijvig rapport van de commissie-Deetman, die het seksueel misbruik in de katholieke kerk in Nederland onderzocht, maar raakte hier vreemd genoeg niet eerder bij het brede publiek bekend. De Standaard kon het uitleveringsdossier van de priester in het Nationaal Archief in Den Haag inkijken.

Volgens Annelies van Heijst, hoogleraar Zorg, Cultuur en Caritas aan de Universiteit van Tilburg, zegt het verhaal van André B. iets over de 'verregaande daderbescherming in religieuze kringen'. 'In Heiloo werd de misdadiger omgevormd tot patiënt. Door de daders te medicaliseren, hoopte men aan strafvervolging te ontsnappen.'

De Nederlandse historici Joost Vijselaar (Utrecht) en Theo van der Meer vermoeden dat er nog wel meer Belgische priesters en religieuzen in Heiloo voor zedendelinquentie werden behandeld. Heiloo was in de jaren twintig gesticht door een van oorsprong Belgische orde, was bekend tot over de landsgrenzen en was uitgegroeid tot een 'referentiecentrum voor zedendelinquentie'. Uit een case van een andere pedofiele priester die in Hasselt jongens had misbruikt, blijkt hoe het bisdom Luik eerst advies bij het naburige bisdom van Roermond had ingewonnen. Daaruit was Heiloo als gouden tip gekomen. 

Opvallend is ook de suggestie van de commissie-Deetman dat priester André B. er mogelijk werd gecastreerd. Bewijzen daarvoor zijn er niet gevonden, maar de priester werd er wel door psychiater Aimé Wijffels behandeld, die in de jaren vijftig op het castratievraagstuk was gedoctoreerd en onder meer pedofiele priesters had gecastreerd. Hij noemde zichzelf de 'grote castreur van Nederland'. Wijffels was er zeker van dat B. geen gevaar meer vormde voor de samenleving.

Historicus Vijselaar krijgt dit jaar toegang tot de archieven van Heiloo om de omvang van de castratiepraktijk beter te kunnen inschatten. Het onderzoek komt er op vraag van de Nederlandse overheid. 'Mijn focus ligt niet op priesters en religieuzen. Maar wie weet wat ik nog ontdek. Er is nog veel onontgonnen archiefmateriaal.'

Lees het volledige verhaal in dS Weekblad.