Bisschop Gijsen 80 Overleden

Dagblad De Limburger
June 24, 2013

http://www.limburger.nl/article/20130624/REGIONIEUWS01/130628617/1056#Bisschop_Gijsen_%2880%29_overleden

Oud-bisschop Gijsen (midden) in gesprek met o.a. bisschop Wiertz (r.) in 2004.

[with video]

Bisschop Gijsen (80) is maandag in Sittard overleden. Dat heeft het bisdom Roermond laten weten. Hij was van 1972 tot 1993 bisschop van Roermond. Hij stond bekend als een eigenzinnige en zeer behoudende bisschop.

Sittard

Van onze verslaggever

Joannes Matthijs Gijsen werd geboren te Oeffelt (Noord-Brabant) op 7 oktober 1932. Op 6 april 1957 werd hij priester gewijd. Op 20 januari 1972 werd mgr. Gijsen, toen rector van het zusterklooster Sint-Elisabethdal in Nunhem, benoemd tot 22ste bisschop van Roermond.

Zijn bisschopswijding vond plaats in de Sint-Pietersbasiliek te Rome door paus Paulus VI op 13 februari van dat jaar. Op 4 maart vond de inbezitneming van de zetel in de Roermondse kathedraal plaats. Mgr. Gijsen bleef bisschop van Roermond tot 23 januari 1993. Hij werd rector van een klooster in Walpersdorf (Oostenrijk) tot hij op 12 oktober 1995 werd benoemd tot eerst apostolisch administrator en vanaf 25 mei 1996 tot bisschop van Reykjavik (IJsland). Dit bleef hij tot hij op 30 oktober 2007 met emeritaat ging. In 2007 kwam hij terug naar Nederland.

Gijsen richtte in 1974 het grootseminarie Rolduc (Kerkrade) op. Deze priesteropleiding werd vaak geassocieerd met geslotenheid en behoudzucht. De naam van Gijsen viel vorig jaar in het misbruikschandaal in de Rooms-Katholieke Kerk. Eind jaren vijftig zou hij op het toen nog kleinseminarie Rolduc ,,onbetamelijk'' hebben gehandeld en de privacy van een oud-leerling aldaar ,,op grove wijze'' hebben geschonden, zo oordeelde de klachtencommissie van de RK-Kerk over een klacht die was ingediend tegen Gijsen.

Volgens de aanklacht zou hij een oud-leerling hebben begluurd die zich in bed bevredigde. Formeel gezien was er geen sprake van seksueel misbruik, maar was Gijsen wel over de schreef gegaan, aldus de commissie.

Bisschop Gijsen tot eind toe omstreden

De eigenzinnige en zeer behoudende oud-bisschop Jo Gijsen kon in katholieke kringen in Nederland moeilijk zijn draai vinden. Binnen de Nederlandse Bisschoppenconferentie kwam hij geregeld in conflict met de meer progressieve koers van kardinaal Alfrink, de bisschoppen Bluyssen, Ernst en Möller. De enige met wie hij niet in conflict raakte, was generatiegenoot en huidig kardinaal Ad Simonis, die in 1970 tot bisschop van Rotterdam was benoemd.

De conservatieve Gijsen werd in 1972 tot bisschop van Roermond benoemd. Zeer tegen de gewoonte in werd hij niet gewijd in de Limburgse bisschopsstad, maar in de Sint Pieter in Rome. De emeritus bisschop trok al snel zijn eigen plan. Hij ontsloeg de naaste medewerkers van zijn voorganger Moors en richtte in Rolduc (Kerkrade) zijn eigen priesterseminarie op. Het seminarie werd vaak geassocieerd met geslotenheid en behoudzucht.

In januari 1993 nam Gijsen om gezondheidsredenen ontslag. Hij had enkele jaren daarvoor na tussenkomst van de pauselijke vertegenwoordiger in Nederland een deel van zijn bevoegdheden aan nieuw benoemde vicarissen moeten afstaan. Er was onder meer gebleken dat de priesteropleiding in Rolduc een voedingsbodem voor homoseksuele relaties was geworden. Aantijgingen van betrokkenheid bij en/of kennis van seksueel misbruik binnen de katholieke kerk achtervolgden Gijsen in de laatste jaren van zijn leven.

Hij werd beticht van gluren maar ook dat ,,hij in bed was gestapt bij leerlingen'' op Rolduc. De klachtencommissie van de Rooms-Katholieke Kerk oordeelde over de eerste aanklacht dat Gijsen eind jaren 50 ,,onbetamelijk gehandeld'' had en de privacy van een oud-leerling aldaar ,,op grove wijze'' had geschonden. Er was formeel geen sprake van seksueel misbruik maar hij was wel over de schreef gegaan, concludeerde de commissie.

Na zijn ontslag in 1993 trok Gijsen zich terug in een klooster in Oostenrijk om 3 jaar later bisschop te worden van IJsland. In Reykjavik hield hij het 12 jaar uit. Ook daar wordt zijn naam in verband gebracht met onoorbare praktijken.

Een IJslandse commissie die onderzoek deed naar seksueel misbruik in de katholieke kerk stelde vorig jaar nog dat de bisschop nalatig was geweest. Hij zou een brief hebben vernietigd van een man die schreef dat hij misbruikt was door een priester.

De kerkhistoricus Gijsen kwam in de jaren 70 en 80 geregeld in het nieuws met zijn onomwonden standpunten over zaken als abortus, euthanasie en het katholieke onderwijs. Joannes Baptist Matthijs Gijsen werd in 1932 geboren in het Noord-Brabantse Oeffelt. Toen Gijsen 24 jaar oud was, werd hij tot priester gewijd voor het bisdom Roermond. Twee jaar werkte hij als kapelaan in Valkenburg. Hij studeerde kerkgeschiedenis in Tilburg, maar ook aan de universiteit van Bonn.

De huidige aartsbisschop Wim Eijk komt uit de 'stal' van Gijsen.

Droevig

Droevig nieuws. Zo noemen de bisschoppen van Nederland, verenigd in de Bisschoppenconferentie, het overlijden van Jo Gijsen maandag. Alle bisschoppen waren, toen het nieuws bekend werd, bijeen om te vergaderen in Utrecht en maakten van die situatie gebruik om gezamenlijk te bidden voor de overleden geestelijke.

,,In de periode dat hij leiding gaf aan het bisdom Roermond was de polarisatie in de Nederlandse Kerkprovincie op haar scherpst. Maar steeds zette monseigneur Gijsen zich met grote moed in om zijn wapenspreuk ‘Parate viam Domini’ (‘Bereid de weg des Heren’) waar te maken'', stellen de bisschoppen in een verklaring.