In De Vs Luistert De Kerk Wél Naar Slachtoffers Van Misbruik

The Trouw
March 20, 2012

http://www.trouw.nl/tr/nl/4328/Opinie/article/detail/3228274/2012/03/20/In-de-VS-luistert-de-kerk-wel-naar-slachtoffers-van-misbruik.dhtml?utm_source=RSSReader&utm_medium=RSS


De Nederlandse kerkleiding ziet slachtoffers nog steeds als tegenstanders en als 'probleem'. In de VS hield de kerk die houding uiteindelijk niet vol.

Tien jaar geleden begon in het Amerikaanse Boston het eerste grote proces tegen een rooms-katholieke priester, John Geoghan, die een hardnekkig misbruiker van minderjarige jongens bleek te zijn. Het proces leidde datzelfde jaar tot het terugtreden van de aartsbisschop van Boston, die de priester, wetend van zijn wangedrag, stilzwijgend van de ene naar de andere parochie had overgeplaatst.

In een juist verschenen boek 'Sexual abuse in the Catholic Church, a decade of crisis' schrijft James Post, hoogleraar managementwetenschap aan de Boston University, dat de rooms-katholieke kerk in de Verenigde Staten de grootste crisis beleefde uit haar vijfhonderdjarig bestaan.

Wat opvalt in een aantal bijdragen aan dit Amerikaanse boek is de sterke behoefte van de rk gemeenschap in de VS om lering te trekken uit de crisis. De crisis moet de kerk helpen zichzelf te zuiveren en te hervormen. Een besef moet groeien van de noodzaak om publieke verantwoording af te leggen. Daarbij passen geen doofpotcultuur en achterkamertjespolitiek.

In de VS klinkt nu het pleidooi voor nieuwe vormen en structuren van publieke verantwoording, vormen die corresponderen met de rol van de kerk in de samenleving. Men vraagt om verandering in de cultuur en mentaliteit van de geestelijkheid, om een andere screening van kandidaten, om minder gesloten trajecten van opleiding. Een bijzonder punt in de Amerikaanse ervaringen kan ook voor Nederland van grote betekenis zijn. Dat is de manier waarop in de rk kerk gebruik wordt gemaakt van de ervaringen en inzichten van slachtoffers van seksueel misbruik.

In de VS zijn slachtoffers betrokken bij het zoeken van oplossingen voor de problematiek van het seksueel misbruik. Enkele Amerikaanse bisschoppen en oversten - lang niet allemaal, helaas - toonden de bereidheid om te luisteren naar ervaringen van slachtoffers en van hen te leren. Ook betrokken zij slachtoffers bij het zoeken naar nieuwe wegen.

In plaats van hen als probleem te zien, zijn de slachtoffers in de VS deel van de oplossing geworden. Seksueel misbruikten helpen bij het opstellen van regels voor de screening en opleiding van toekomstige priesters. Zij geven lezingen aan seminaries en theologische faculteiten. Zij worden betrokken bij pastorale begeleiding en counseling van andere slachtoffers. Ze adviseren de kerkleiders over een meer transparante stijl van leidinggeven en communiceren.

In Nederland gebeurt helaas het tegendeel. Enkele gunstige uitzonderingen daargelaten worden de slachtoffers en hun organisaties, grotendeels samenwerkend in de koepel Klokk, door de kerkelijke overheid vooral gezien als tegenstanders, als lastig, als probleem.

De communicatie verloopt te vaak uitsluitend via advocaten. Bijna anderhalf jaar hebben de bisschoppen en oversten bijna iedere vorm van publieke verantwoording weten de ontlopen door zich te verschuilen achter de werkzaamheden van de commissie-Deetman: 'Zolang de commissie bezig is, geven wij geen reactie'. Toen de commissie in december haar rapport presenteerde, moesten ze wel van zich laten horen. De enkele spijtbetuigingen werden met weinig empathie gebracht; er vloeiden krokodillentranen. Aartsbisschop Eijk schorste direct na het rapport-Deetman twee oudere priesters, maar vertelde er niet bij dat hij drie jaar daarvoor een advies van de instelling Hulp & Recht over een van die priesters (pastoor R. uit Putten) nog naast zich had neergelegd.

Daarna werd het weer snel business as usual. De communicatie verloopt weer via advocaten, toezeggingen over schaderegelingen worden niet nagekomen, zaken worden weer vertraagd met een beroep op 'Rome'.

De rooms-katholieke kerkleiders in Nederland stellen zich in de misbruikcrisis defensief op, een enkeling zelfs agressief ('het is alleen maar een hetze tegen de kerk'). In plaats daarvan zouden ze zich lerend moeten opstellen: zij zouden hun arrogantie moeten afleggen en lering moeten willen trekken uit wat de slachtoffers hen te zeggen hebben.

Dat kan alleen als zij de slachtoffers niet tot probleem - en daarmee voor een tweede keer ook tot slachtoffer - maken, maar tot een actief betrokken deel van de oplossing. Kerk, leer toch van de slachtoffers!