Deetman Hoeft Niet Naar Refo’s

By Dirk Jacob Nieuwboer
DePers
February 15, 2012

http://www.depers.nl/binnenland/630904/Deetman-hoeft-niet-naar-refos.html

Het onderzoek van de commissie-Deetman naar misbruik in de Katholieke Kerk krijgt mogelijk een parlementair vervolg. PvdA, SP en GroenLinks willen een parlementair onderzoek naar de rol van de overheid bij het misbruik. Daarvoor is ook de steun van het CDA nodig, dat er eerst niet voor leek te voelen. Maar in het debat over het rapport gisteren hield CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg de optie open. Als blijkt dat de overheid bewust heeft weggekeken of anderszins een laakbare rol heeft gespeeld, zal zij een parlementair onderzoek steunen.

Er zou onderzoek moeten komen naar seksueel misbruik onder orthodox protestanten, vindt adviesbureau Movisie. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

De lucht uit de rooms-katholieke beerput trekt net een beetje over of de volgende misbruikkwestie in religieuze kring dient zich al weer aan. Nu staan de ‘orthodox-protestanten’ in het verdachtenbankje.

Adviesinstituut Movisie vindt het hoog tijd voor meer onderzoek naar seksueel misbruik onder refo’s en grefo’s. De organisatie schreef een rapport over huiselijk geweld onder orthodox-protestanten. Veel breder dus, maar de ondervraagde onderzoekers en hulpverleners begonnen zo vaak over seksueel misbruik dat Movisie pleit voor dieper graven.

‘Ik dacht dat het een op de vier was die seksueel misbruik meemaakt, maar ik heb nu de indruk dat een op de vier geen incest meemaakt’, zegt bijvoorbeeld een medewerker van een reformatorische jongerenorganisatie in het rapport De mantel der liefde. Movisie beschrijft ook ‘verhalen’ over uitwisseling van kinderen door buren voor misbruik. En volgens een christelijke hulpverlener kon iemand in een dorp ‘zo zeven meisjes noemen die seksueel misbruikt werden, zowel in het gezin als daarbuiten.’

Voor meer onderzoek valt ook wat te zeggen omdat Movisie ook stuitte op een hardnekkige ‘afdekcultuur’. ‘Deze mensen leven in een relatief gesloten gemeenschap’, aldus Hilde Bakker, een van de onderzoekers. Mensen helpen elkaar veel en eerder. Maar ook: ‘Iedereen kent elkaar en leden van de gemeenschap willen niet de vuile was buiten hangen.’

Tijd dus voor een protestantse versie van de commissie-Deetman? Die deed uitvoerig onderzoek naar misbruik in de Katholieke Kerk. En kwam tot de schokkende conclusie dat tussen 1945 en 1981 naar schatting 10.000 tot 20.000 kinderen het slachtoffer zijn geworden. Maar of het bij protestanten ook zo erg is, is veel moeilijker te achterhalen.

Seminaries

Deetman deed onderzoek naar misbruik in de Katholieke Kerk zelf. Dat vond vooral plaats in katholieke kindertehuizen, kostscholen, internaten en seminaries, waar veel katholieke kinderen naartoe werden gestuurd. De instellingen werden gerund door (in theorie celibataire) geestelijken, van wie velen hun driften niet onder controle hadden. Hogergeplaatsten in de kerk wisten er wel van, maar dekten het toe. Maar het was ook de kerk zelf die, (na erg veel druk, zeker), het initiatief nam tot een onafhankelijk onderzoek door ex-minister Wim Deetman (zelf een protestant).

Dominees

Een groot verschil is dat die internaten en kostscholen er in protestantse kring nauwelijks zijn. Natuurlijk zijn er wel dominees, ouderlingen en diakenen – die wel gewoon mogen trouwen en seks hebben – die zichzelf niet kunnen bedwingen, maar ze hebben minder mogelijkheden.

Movisie pleit dan ook niet voor onderzoek binnen de kerk, maar in de orthodox-protestante gemeenschappen. Onderzoek dus naar incest of ander misbruik dat achter de voordeuren van huizen plaatsvindt. Dat is veel ingewikkelder dan uitzoeken wat er in, een beperkt aantal, katholieke instellingen is gebeurd.

En wie zou zo’n onderzoek moeten initieren? Niet de kerken, want het gaat niet om misbruik in de kerken. ‘Als zo’n onderzoek er komt dan zullen we altijd zeggen: werk er aan mee’, zegt Jan-Gerd Heetderks, woordvoerder van de Protestantse Kerk in Nederland. ‘Maar ik denk niet dat dit onderzoek zelf op het pad van de kerken ligt. Ik denk eerder aan de overheid of overheidsinstellingen.’

Komt bij dat de orthodoxe protestantse kerk niet bestaat. Een niet uitputtend rijtje: we hebben dus de Protestantse Kerk in Nederland, maar lang niet alle aangeslotenen van die kerk zijn orthodox. De Gereformeerde Bond binnen die kerk is dat wel. En dan zijn er nog de Gereformeerde Gemeenten, de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, de Gereformeerde Gemeenten Buiten Verband, de Oud Gereformeerde Gemeenten, de Hersteld Hervormde Gemeenten, de Christelijk Gereformeerde Kerken, de Nederlands Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt, de Voortgezette Gereformeerde Kerken, Gereformeerde Kerken in Nederland (Hersteld) en nog wat evangelische kerken. Het zou een wonder zijn als die het eens worden.

Misschien komt dat onderzoek er toch wel. Door academici bijvoorbeeld. Of hulpverleningsinstanties. Maar de schok van Deetman blijft de versnipperde orthodoxe protestanten zeer waarschijnlijk bespaard.