Poppenkast Voor Volwassenen

By Door Jan Peeters
Katholiek Nieuwsblad
January 27, 2012

http://www.katholieknieuwsblad.nl/commentaar/item/1577-poppenkast-voor-volwassenen.html


Gaat het ooit nog goed komen tussen slachtoffers en katholieke Kerk? Het vertrouwen lijkt voorgoed naar de knoppen.

"De opvattingen in de Kamer [over seks met minderjarigen –red.] zijn ook erg veranderd", leek PvdA-Tweede-Kamerlid Khadija Arib zich quasi terloops te laten ontvallen. Ze nam vorige week deel aan de hoorzitting over het misbruikrapport van de commissie Deetman. De soms rumoerige slachtoffers op de publieke tribune lieten haar ermee wegkomen. Want als het in de jaren tachtig aan de PvdA, VVD, D66 en een aantal andere partijen had gelegen was het wettelijk verbod op seks met kinderen helemaal opgeheven. Het is precies dat wat Arib terloops leek te willen neutraliseren.

Lastig te begrijpen

In de jaren zeventig en tachtig heeft de politiek heftig gediscussieerd over het verlagen van de leeftijdsgrens voor strafbaarstelling van seksuele handelingen. Die werd uiteindelijk in 1991 teruggebracht naar twaalf jaar. Tot achttien jaar waren seksuele handelingen nog wel strafbaar, maar alleen na aanklacht.

Op de wetswijziging hadden tientallen hoogleraren, psychiaters en psychologen aangedrongen: seks met minderjarigen kon op zijn minst geen kwaad, als het maar vrijwillig gebeurde. Die gedachte steunde onder meer op de beweringen van 'seksuoloog' Alfred Kinsey (1894-1956), de 'grondlegger van de seksuele revolutie'. Die baseerde deze overigens op de opgetekende ervaringen (!) van pedoseksuelen.

Dat maakt het wel lastig te begrijpen waarom huidige kerkelijke leiders wel, maar politici kennelijk geen verantwoording hoeven af te leggen voor zaken uit het verleden. Zeker nu het nemen van politieke verantwoordelijkheid juist de afgelopen jaren in onbruik is geraakt.

Onafhankelijkheid

De vraag lijkt er nu vooral om te gaan of kerkelijk verantwoordelijken wisten dat er misbruik plaatsvond. Maar minstens net zo belangrijk is of men wist dat misbruik zulke verwoestende gevolgen zou hebben. Zonder iets ook maar enigszins te willen vergoelijken: dat onderscheid is wezenlijk om het handelen van destijds achteraf objectief te kunnen beoordelen.

Wat de politiek betreft: hoe lang heeft het geduurd voordat de rookvrije werkplek werd verplicht, terwijl jarenlang bekend was dat (mee)roken dodelijk is? En waren de politieke drempels daarvoor niet geld (accijns) en electorale macht?

De Kamercommissie was erg kritisch over de veronderstelde onafhankelijkheid van de hulpinstanties die de Kerk heeft ingevoerd op voorstel van de commissie Deetman. Oud-CDA-minister Karla Peijs, voorzitter van de stichting achter het nieuwe meldpunt, liet er geen twijfel over bestaan. "Ik ben katholiek opgevoed. Daarmee houdt het echt op." Bij de minste of geringste poging tot beïnvloeding door de kerkelijke leiding "ben ik weg", zei ze met instemming van oud-president Wiel Stevens van het Gerechtshof in Den Bosch, voorzitter van de klachtencommissie.

Soms heel domme vragen

Dat bisschoppen en religieuze oversten onder een glazen stolp zitten en hen twee kritische evaluatiemomenten boven het hoofd hangen, maakt op Kamerlid Tofik Dibi (GroenLinks) geen indruk. Voor hem zijn het allemaal vriendjes en zou de onafhankelijkheid alleen door de overheid gegarandeerd kunnen worden. Alsof het vriendennetwerk niet juist eigen is aan het politieke bedrijf, denk je dan als toehoorder.

Oud-rechter Stevens diende hem van repliek. Deze zei in de korte tijd dat hij bij het misbruik betrokken is nog nooit zo onafhankelijk heeft kunnen werken. En is het niet de overheid, zei hij, die omwille van de euro's zaken die behandeld zouden moeten worden door een meervoudige kamer rustig bij één rechter op het bordje legt?

Al met al maakte de bijna vijf uur durende hoorzitting niet de indruk dat het nu echt om waarheidsvinding ging. Daarvoor was het te duidelijk óók politiek theater met soms heel domme vragen: "Dus het kerkelijk recht schuift soms het strafrecht opzij?", vroeg advocate en PVV-kamerlid Lilian Helder.

Zij reageerde op mgr. Wim Eijk, die had uitgelegd dat de Kerk, ongeacht of een misbruikverdachte strafrechtelijk wordt vervolgd of niet, een kerkrechtelijk strafproces voert. Verdenking is voldoende om een geestelijke in afwachting van verder onderzoek onmiddellijk op non actief te zetten en (tijdelijk) te laten verhuizen.

'Terecht afgerekend'

De voorzitter van de bisschoppenconferentie sprak van een "schokkend rapport vol pijnlijke details" dat hem "vervult met schaamte en verdriet dat dit in onze instellingen heeft kunnen gebeuren". Hij noemde het "terecht" dat "wij die hoge normen prediken op het gebied van huwelijk en seksualiteit", "daarop worden afgerekend". Er is de slachtoffers "iets vreselijks aangedaan". Hij gaf toe dat er "onvoldoende is opgetreden" tegen daders en dat er "geen besef was van de gevolgen".

"Wij zijn vastbesloten deze misdrijven met wortel en tak uit te roeien en in de toekomst te voorkomen, daders aan te pakken en slachtoffers de nodige hulp te bieden om hun wonden te helen.

"Mgr. Eijk onderstreepte dat de Kerk groot belang hecht aan het "herwinnen van het vertrouwen, ook van de Nederlandse bevolking". Dat hopen de bisschoppen en religieuzen te bereiken door de "uiterst kostbare aanbevelingen" van de commissie Deetman door te voeren.

Rode lap

Het kon de aanwezige slachtoffers en hun vertegenwoordigers niet overtuigen. Alleen al het priesterboordje van de bisschop werkte als een rode lap op een stier. Er klonk kennelijk te weinig empathie door in de stem van Eijk, hoewel hij recent nog in een aantal zaken onmiddellijk heeft ingegrepen. Ook deed hij tegenover de Kamercommissie ad hoc de toezegging dat kandidaten voor het pastoraat voortaan een verklaring van goed gedrag moeten overleggen.

De emoties liepen ook op als prof. dr. Wim Wolters aan het woord kwam, voorzitter van het Platform voor Hulpverlening aan Misbruikslachtoffers. Hij zou slachtoffers hebben geschoffeerd door ervoor te waarschuwen zich te identificeren met hun slachtofferschap.

Dat Wolters zo slecht ligt, is best wel wrang: hij was in de jaren tachtig één van weinigen die zich krachtig verzette tegen de door volwassenen bedachte en door de politiek destijds overgenomen mythe dat seks met kinderen geen kwaad kon.

Misschien is het zinnig het rapport van de commissie Samson af te wachten: dan weten we hoe het de misbruikslachtoffers in handen van de overheid is vergaan. Ben benieuwd naar de hoorzitting.