de Volkskrant
December 24, 2011
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3184/opinie/article/detail/3093500/2011/12/24/De-kerk-komt-er-echt-niet-met-alleen-een-herderlijk-schrijven-vanaf.dhtml
 |
| PvdA-Tweede Kamerlid Frans Timmermans © anp |
Premier Rutte wil af van de verjaring voor misbruik in de katholieke kerk. De PvdA steunt dit plan. Een twistgesprek met PvdA-tweedekamerlid Frans Timmermans.
Hoe kun je met terugwerkende kracht wetsbepalingen veranderen? De grondbeginselen van de rechtsstaat zijn in het geding. Onze wet- en regelgeving komt tot stand op basis van de Grondwet en wordt opgesteld door de volksvertegenwoordiging. Die kan de verjaringstermijn veranderen. Dat is niet in strijd met de Grondwet.
Maar jij vindt toch ook dat wetten er zijn om de burger te beschermen tegen de willekeur van de overheid? Dit is de waan van de dag.
Ja, je moet niet zomaar uit de heup schieten. Maar er spelen meer dingen. Slachtoffers van langdurig misbruik hebben levenslang. Nu neem je de mogelijkheid tot verzoening weg, juist omdat er een gevoel van straffeloosheid blijft bestaan. Je kunt je pas verzoenen als je eerst alle feiten helder hebt en er vervolgens genoegdoening komt.
Seksueel geweld is geen exclusief probleem van de katholieke kerk. Volgens Deetman werd er destijds ook volop misbruikt in niet-katholieke instellingen.
Ik denk ook dat je opheffing van de verjaring breder moet trekken. De commissie-Deetman maakt iets zeer ernstigs duidelijk: het aspect van het toedekken en het wegkijken. Dat voegt een dimensie toe. Het onderzoek richt zich nu op de katholieke kerk, maar als je iets doet aan de verjaringstermijn is het onzinnig dat alleen voor de katholieke kerk te doen.
Stel dat de verjaring wordt geschrapt en de daders opgespoord. Dan sta je daar na veertig jaar tegenover een bejaarde pater. Overtuig de rechtbank er dan maar eens van dat jij de waarheid spreekt.
De bewijslast wordt inderdaad razend ingewikkeld. De tijd is voortgeschreden, mensen herinneren zich andere dingen. Maar het allerbelangrijkste, en dat zeg ik ook vanuit mijn persoonlijke ervaring, is dat je niet de illusie moet wekken dat je mensen volledige genoegdoening en heling kunt geven. Opheffing van de verjaring is geen panacee. Je kunt wel voor een deel aan de boosheid tegemoet komen, maar je zult mensen nooit kunnen zeggen: als we dit doen dan nemen we je pijn weg. Dat lukt gewoon niet.
Eigen ervaring kan het zicht ook vertroebelen. Jij bent zelf als 13-jarige in Italie misbruikt door een Amerikaanse priester.
Het is allemaal heel persoonlijk. Ik bedoel niet dat ik er niet over wil praten, maar het verschilt per slachtoffer. Ik denk dat mensen die het misbruik stelselmatig en in ernstige mate hebben meegemaakt, daar enorm mee moeten zitten. Bij mij was het eenmalig en minder ernstig en toch heb ik er ook nog jaren mee geworsteld. Ik weet niet waar te beginnen me in te denken hoe moeilijk het moet zijn voor mensen die veel ernstiger zijn misbruikt. Sommige mannen zullen er uitkomen zonder dat ze er een straf voor de dader aan willen koppelen.
Anderen voelen die behoefte heel nadrukkelijk. In een rechtsstaat moet je er op kunnen vertrouwen dat je onrecht en ernstige misdrijven ook na een hele lange periode aan kunt pakken. Juist bij seksueel misbruik is er sprake van verdringing en komt de ellende pas na een lange periode aan de oppervlakte. Bij mij heeft het heel veel jaren geduurd voordat ik zelf een relatie legde tussen het misbruik en wat me dwars zat. Als de verjaring verdwijnt, geef je een betere kans dat er recht gedaan wordt.
Stel dat je zelf die confrontatie in de rechtszaal zou moeten aangaan? Zou je dat kunnen of ga je dit soort vragen liever uit de weg?
NRC-journalist Joep Dohmen heeft alles uitgezocht. De dader van toen is door zijn eigen geweten gestraft. Hij is door zijn ziekte of noem het zijn criminele afwijking aan de drank geraakt, ontspoord, uit zijn ambt gezet. Anders dan in Nederland was de Amerikaanse kerk er veel harder in. Ik moet wel zeggen dat toen het bij mij ging opspelen, ik er wel behoefte aan had te weten of hij meer slachtoffers had gemaakt en hoe het met hem was afgelopen. Toen dat was uitgezocht, had ik geen behoefte meer er verder mee te gaan.
Dus voor jezelf hoeft opheffing van de verjaring helemaal niet.
Het is heel persoonlijk. Ik kan me voorstellen dat andere mannen die afweging anders maken. Heel simpel: ik heb levenslang en hij wordt niet gestraft. Je hebt gelijk, slachtoffers maken de wet niet. Maar we moeten er vanaf dat slachtoffers geen enkele rol spelen. Het is niet voor niks dat ze steeds vaker worden gehoord in de rechtszaal.
Je kunt ook zeggen: vergeet de verjaring, pak de kerkleiding aan.
Ik vind dat de katholieke kerk wereldwijd waarheids- en verzoeningscommissies moet instellen, naar Zuid-Afrikaans model. Die brief van de bisschoppen afgelopen zondag is mij ook in het verkeerde keelgat geschoten. Je kunt niet van mensen verzoening vragen als je de fase van waarheidsvinding en rekenschap afleggen niet eerst hebt afgerond. Ze willen dingen overslaan. Dat zit mij ontzettend dwars. Zo komt de kerk er niet uit hoor.
Daar was de commissie-Deetman toch voor?
Het is een goed begin. Maar ook niet meer dan dat. De kerk moet er zelf mee doorgaan, het niet afdoen met een zogenaamd herderlijk schrijven.
Er zullen dit jaar minder mensen de nachtmis bijwonen. Mij lijkt het een adequaat protestmiddel. Jou?
Ik kies er zelf voor katholiek te blijven, ik kies er ook voor afstand te nemen van een aantal dogma's. Mijn geweten is van mij en niet van een stel orthodoxe zeloten.
Any original material on these pages is copyright © BishopAccountability.org 2004. Reproduce freely with attribution.