Rk Kerk Moet Spirituele Zorg Bieden Aan Slachtoffers, The Trouw, December 23, 2011

Rk Kerk Moet Spirituele Zorg Bieden Aan Slachtoffers

The Trouw
December 23, 2011

http://www.trouw.nl/tr/nl/4328/Opinie/article/detail/3093202/2011/12/23/Rk-kerk-moet-spirituele-zorg-bieden-aan-slachtoffers.dhtml

De commissie-Deetman presenteert het eindrapport over onderzoek naar seksueel misbruik binnen de rk kerk. © anp

Herstel van de geloofwaardigheid van de kerk begint met omzien naar duizenden misbruikslachtoffers die kampen met spirituele verwoesting.

Nederlandse rooms-katholieke geestelijken maakten de afgelopen decennia tien- tot twintigduizend slachtoffers. Volgens de commissie-Deetman moet de oorzaak vooral worden gezocht in de pathologische machtsstructuren in de rk kerk. Deze machtsstructuur bood mannen, al dan niet met de nodige persoonlijke problemen, de gelegenheid om zich te ontwikkelen tot misbruikpleger.

Deze mening wordt gestaafd door een Amerikaanse analyse van 4392 priesterplegers, die zijn beschuldigd van vaak ernstige vormen van seksueel misbruik. Minder dan 2 procent kan worden gediagnosticeerd als pedofiel. In tegenstelling tot 'typische' pedofielen misbruikten de Amerikaanse priesters namelijk vooral oudere jongens, een conclusie die ook de commissie-Deetman trok. De individuele priesterpleger maakte relatief minder slachtoffers dan pedofielen veelal doen. Ook startte de priester relatief laat met het misbruik, gemiddeld pas na elf dienstjaren. Dit ontkracht het beeld van de typische pedofiel die een baan zoekt om zich toegang te verschaffen tot een specifieke groep (jonge) kinderen. Het grootste deel van priesterplegers lijkt vooral misbruik te hebben gepleegd met puberjongens die 'binnen bereik' waren. In de vakliteratuur heet dit situationeel misbruik.

Situationeel misbruik is een daad die kan ontspruiten in situaties van macht en superioriteit van een volwassene tegenover een kwetsbaar kind. En die situaties zijn er niet alleen in de rk kerk. Enkele weken geleden werd bekend dat in Nederland maar liefst 61 procent van de vrouwen en 23 procent van de mannen met een verstandelijke beperking seksueel geweld heeft meegemaakt.

Niet alleen de kwetsbare positie in een machtssysteem verbindt misbruikslachtoffers onder gehandicapten, jeugdzorgclienten en kerkgangers. Ook de reacties van de machthebbenden komen angstaanjagend overeen. De leiding van de katholieke kerk had vooral oog voor de daders. Vorige week stond nog in de kranten dat de gemeente Amsterdam 66.000 euro had uitgegeven aan hotelkosten voor mannen die ernstig huiselijk geweld hadden gepleegd. Tegelijkertijd kreeg 33 procent van de mishandelde kinderen van deze plegers geen hulp. Ook de gehandicaptensector is nog steeds ziende blind voor het misbruik dat kinderen overkomt en meldt nog geen 180 gevallen per jaar. Het VN Kinderrechtenverdrag stelt dat de rijksoverheid primair verantwoordelijk is voor de bescherming van kinderen tegen alle vormen van geweld en zij dient ervoor te zorgen dat slachtoffers passende hulp ontvangen. De aansporing van Deetman aan de overheid om regie te nemen in de aanpak van seksueel misbruik komt geen minuut te vroeg.

Helaas ontvangen misbruikte en mishandelde kinderen geen psycho-educatie en vaak ook geen specialistische therapie. Ze krijgen vaak wel een pilletje voor hun drukke gedrag, dat de impliciete boodschap meegeeft dat zij zich abnormaal gedragen en niet de pleger. Het is ronduit schrijnend dat de commissie-Deetman haar rapport besluit met een oproep aan de Bisschoppenconferentie om ook bij de overheid aan te dringen op een goede aanpak van seksueel geweld tegen kinderen.

Misbruik van kwetsbare kinderen door geestelijken heeft ook een eigen spirituele dimensie. Kinderen die misbruikt zijn door moeder de kerk kunnen God de Vader in hun leven verliezen. Slachtoffers die misbruikt zijn door een persoon die meent God op aarde te vertegenwoordigen, rapporteren vaak een immense spirituele verwoesting. Dit resulteert niet zelden in een betreurd geloofsverlies of in voortwoekerende spirituele dilemma's, zoals slachtoffers die hun pleger niet kunnen 'vergeven' en vrezen in hemel of hel met dit onvermogen te worden geconfronteerd. Deze spirituele ontreddering ontneemt slachtoffers bovendien een belangrijke mogelijke steunbron bij het herstel van hun trauma.

Nooit is vanuit de rk kerk een grootschalige inspanning gepleegd om pastorale en spirituele zorg te bieden aan de slachtoffers. Pas als het instituut kerk niet alleen verklaart dat het welzijn en de geestelijke verlichting van misbruikslachtoffers zijn eerste prioriteit is, maar daar ook naar handelt, kan het de teloorgang van zijn geloofwaardigheid keren.

Het adagium dat voor de zorg geldt, geldt ook voor de kerk: geen preventie zonder curatie.