De Aansprakelijke Kerk, De Morgen, November 14, 2011

De Aansprakelijke Kerk

De Morgen
November 14, 2011

http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/De-Gedachte/article/detail/1347638/2011/11/14/De-aansprakelijke-kerk.dhtml

Het was de autoriteit van de priester die het risico op seksuele aanranding vergrootte. Het was het verlenen van macht, verschaft door de bisschop, die door de priester werd uitgebuit en tot het misbruik heeft geleid

Het Engelse High Court heeft deze week een uitspraak gedaan over de aansprakelijkheid van de kerk bij seksueel misbruik. Journalist Roel Verschueren acht een veroordeling van kerkoversten niet langer ondenkbaar. Verschueren is de auteur van de International clergy sexual abuse news monitor.

In een arrest van 8 november spreekt het Engelse High Court zich uit over de vraag of de relatie tussen een bisschop en een priester toelaat om een bisschop burgerlijk aansprakelijk te stellen voor de fouten die worden gepleegd door 'zijn' priester. De zaak betrof een daad van seksueel misbruik gepleegd door een Rooms katholieke priester op een zesjarig meisje.

Twee aspecten waren te bewijzen: (1) Is er sprake van een relatie werkgever-werknemer? (2) Werd de misdaad door de werknemer begaan in de uitoefening van het beroep? De rechter moest oordelen over de eerste vraag. Het Engels recht verschilt van het Europese in die zin dat de precedentenleer wordt toepast, waardoor voorgaande rechterlijke beslissingen een gezaghebbende bron van recht zijn. In recente Engelse rechtspraak werd bekeken in welke mate de onrechtmatige daad van de werknemer sterk samenhangt met de omlijning en opdrachten van zijn job: de fout van een leraar op een school zal bijvoorbeeld wel worden toegerekend aan het instituut, maar de fout van de tuinman niet, omdat de inhoud van de job van deze laatste geen rechtsreeks verband houdt met het welzijn van de leerlingen.

In de voorliggende zaak werd de relatie werkgever-werknemer betwist. Via een analyse van de bestaande rechtspraak komt de rechter ertoe te stellen dat de mogelijkheid tot supervisie, organisatie en controle bepalend is. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid kan dus ontstaan in andere relaties dan de werkgever-werknemer relatie. Wat uiteindelijk werd onderzocht door de rechter is de volgende rechtsvraag: "Kan de relatie tussen de bisschop en de priester worden gelijkgesteld met een werkgever-werknemerrelatie en in welke mate had de bisschop mogelijkheid tot controle over de priester".

Uit het advies van experts in canoniek recht bleek dat in de relatie tussen de priester en de bisschop geen sprake was van echte controle of supervisie, van loon en dat er geen formeel contract voorlag. De rechter stelt op basis van dit advies vast dat er inderdaad verschillen bestaan met een normale tewerkstellingsituatie, maar dat toch onderzocht moet worden of er sprake kan zijn van burgerrechtelijke aansprakelijkheid. Vooral volgende overwegingen in het arrest zijn van belang: de priester werd aangesteld door de bisschop om de pastorale taak uit te voeren voor de bisschop en de kerk en werd volledige autoriteit verleend om die taak te vervullen. Hij werd voorzien van de premisses, the pulpit en de klerikale kledij en kreeg toelating om te ageren als een vertegenwoordiger van de kerk. Hij werd opgeleid en gewijd en kreeg van de bisschop macht overhandigd. Hij werd door de bisschop aangesteld in de vertrouwensfunctie, die hij vervolgens misbruikte.

De nv kerk

Hoewel de klassieke voorwaarden om te besluiten tot een tewerkstelling niet voorhanden zijn, meent de rechter niettemin dat de relatie priester-bisschop aanleiding kan geven tot burgerrechtelijke aansprakelijkheid. Het was de autoriteit van de priester die het risico op seksuele aanranding vergrootte. Het was het verlenen van macht, verschaft door de bisschop, die door de priester werd uitgebuit en tot het misbruik heeft geleid.

Het besluit van de rechter is gebaseerd op volgende factoren: de autoriteit van de priester en het verlenen van gezag om te handelen ten voordele van en/of namens de 'onderneming' kerk.

Daarom is de bisschop verantwoordelijk voor de gevolgen van de aanstelling van de priester. Hoewel gebaseerd op afwijkende argumenten uit die van de groepsvordering ingesteld door de slachtoffers van seksueel misbruik in België, is deze rechtspraak belangrijk.

In de burgerlijke zaak in België, worden de bisschoppen gedagvaard voor een eigen fout en wordt de Heilige Stoel gedagvaard als aansprakelijke voor de fouten begaan door de bisschoppen. Wij baseren ons daarbij op cassatierechtspraak die stelt dat de mogelijkheid tot toezicht voldoende is om een band van ondergeschiktheid te doen ontstaan, en bewijst foutloze aansprakelijkheid voor misdrijven begaan door de ondergeschikte in de uitoefening van de functie.

In wezen doet de rechtspraak van de Engelse rechter hetzelfde, maar dan in de bisschop-priester relatie. Wij hebben de principes die ook worden weerhouden in het Engelse arrest dus eigenlijk een hiërarchische stap hoger toegepast.