'Zonder Kerk Zou Ik Niets Zijn', by Dominique Minten, De Standaard, April 6, 2011

'Zonder Kerk Zou Ik Niets Zijn'

By Dominique Minten
De Standaard
April 6, 2011

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=E138HPU0

GRIMBERGEN - Heeft de kerk nog een toekomst? Jürgen Mettepenningen gelooft van wel en schreef er een boek over. 'Ondanks al mijn kritiek blijf ik van de kerk houden.'

Van onze redacteur

'Met nieuwjaar heb ik alle bisschoppen een kaartje gestuurd, ook Léonard. Hij heeft mij een mooi kaartje teruggestuurd waarin hij zei dat hij mij nog altijd als zijn vriend beschouwde. Ik heb toen gedacht: hij heeft toch een heel andere opvatting over vriendschap. Neen, ik heb hem nooit als een vriend gezien. Ik heb geprobeerd een professionele relatie met hem te ontwikkelen en dat is niet gelukt.'

Jürgen Mettepenningen glimlacht. Sinds zijn korte passage als woordvoerder van aartsbisschop André-Joseph Léonard is de Leuvense theoloog beroemd in België. 'Toen ik mijn ontslag gaf, heb ik veel reacties gekregen. De teneur was: als zelfs jij het niet meer ziet zitten, moet het wel heel erg gesteld zijn met de kerk. Velen zeiden ook: je had moeten doorgaan, dan zou het voor ons ook makkelijker geweest zijn om voort te doen.'

Had je niet moeten voortdoen?

'Dat was geen optie. Maar vergis je niet: ik hou van de kerk. Zonder kerk zou ik niets zijn. Ik zou helemaal verweesd achterblijven. De kerk geeft me houvast en geluk. Ik kan geen geloof bedenken zonder kerk.'

Maar ze zal verdwijnen.

'Sommigen zijn ervan overtuigd dat de kerken in 2016 helemaal leeg zullen zijn. Ik behoor niet tot die school. Ik geloof niet alleen dat de kerk een toekomst heeft, ik vind dat ze die ook verdient. Maar als ze een toekomst wil hebben, zal ze wel moeten veranderen.'

In welke zin?

'Laat ons beginnen met te erkennen dat het crisis is. Maar zelfs dat ligt blijkbaar moeilijk. Deze crisis zou de kerkleiding pijn moeten doen, maar ik merk daar weinig van. De kerk beleeft een crisis van geloof, structuur en seksueel misbruik. Als dat niet voldoende reden is om bij te sturen en een concilie bijeen te roepen, dan weet ik het ook niet meer. Ik sta trouwens niet alleen met die mening. Hans Küng, die het voorwoord bij het boek heeft geschreven, heeft dat vorig jaar al gezegd. Maar Rome heeft daar geen oren naar. Ook binnen de Belgische kerkleiding merk ik weinig reflectie. Ik heb het gevoel dat ze zich in haar eigen schoot opsluit.'

Léonard wil zelfs niet reageren op een enquête van 'De Standaard' waaruit blijkt dat zeven op de tien priesters het niet eens zijn met zijn standpunten.

'Het bewijst dat hij het nog altijd niet heeft begrepen. Waarom gaan de bisschoppen altijd in het defensief? Treed de problemen toch eens met open vizier tegemoet. Wat hebben ze te verliezen? Hun moreel gezag zijn ze toch al kwijt.'

Kunnen ze dat ooit nog terugwinnen?

'Dat denk ik wel, maar het zal niet voor vandaag of morgen zijn, ook al is dat de titel van mijn boek. (lacht) De kerk kan haar gezag terugwinnen als ze terugkeert naar haar essentie en die is dat ze een persoon aanhangt, Jezus, die zelfbewust is, maar ook nederig. Ook de hoogste lagen van de kerk moeten nederig worden. Priesters zijn te lang een kaste geweest, verheven boven de gemeenschap. Kardinaal Danneels heeft dat trouwens gezegd voor de onderzoekscommissie. Ik vond dat moedig van hem.'

'Maar in Rome is die boodschap niet aangekomen. Integendeel, daar leeft almaar sterker het idee dat de priester verheven moet blijven boven de gemeenschap. Op het Sint-Pietersplein zie je alleen nog zwart-wit, en daarmee bedoel ik priesters in traditionele boord. In Rome wordt het kader versterkt dat heeft gemaakt dat de priesters inzake misbruik lange tijd hun gang konden gaan.'

Maar is Danneels niet de man bij uitstek die zijn moreel gezag heeft verloren?

'Ik spreek alleen over wat hij in de commissie heeft gezegd. Voor de rest wil ik niet over hem oordelen. Maar ik weiger iemand te reduceren tot één tekort, ook de kardinaal niet. (zucht) Al is het een feit dat hij zijn moreel gezag heeft verloren.'

Het Vaticaan blijft ook treuzelen met een uitspraak over Roger Vangheluwe.

'En dat ergert mij enorm, want geloof me, Rome kan snel beslissen als het dat wil. Nu heeft Vangheluwe zelf zijn straf bepaald: hij gaat leven in het verborgene. Kijk, voor zulke ernstige feiten kan iemand zijn straf niet zelf bepalen. Dat moet de kerk doen, ten minste als ze de feiten ernstig neemt.'

Terug naar die priesterkaste: die zal zich toch vanzelf opheffen? Er zullen immers geen priesters meer zijn.

'Als dat zo is, zal ik dat erg vinden. Een kerk kan niet zonder priesters. Dat is net het tegendraadse in mijn pleidooi. Ik pleit voor een verandering van de kerkstructuur, maar ik blijf ook pleiten voor priesters, want zij houden de kerkgemeenschap levendig. Het priesterschap is een van de sacramenten en daar blijf ik respect voor hebben.'

Maar zal er nog een kerkgemeenschap zijn?

'Ja, die zal er nog zijn. Alleen zal ze kleiner zijn. En dat is niet erg. Jezus was het ook niet te doen om de kijkcijfers. De kerk moet er zijn voor de meerwaardezoeker.'

Ik zie nochtans weinig meerwaarde in de kerk en de priesters van vandaag.

(Denkt na) 'Ik bewonder elk jonge priester, maar het klopt dat de meeste jonge priesters zich vandaag heel rooms opstellen. En ze zijn inderdaad niet allemaal even sterk. Weet je, we focussen nu weer op het negatieve. Maar er gebeurt ook veel goeds in de kerk. Vaak in stilte. Qua rituelen blijven we de koploper.'

'Aan mijn studenten godsdienstwetenschappen geef ik altijd de opdracht: schrijf in vijf minuten al het negatieve over de kerk op. Je ziet ze dan als razenden pennen. Je moet ze echt verplichten te stoppen. En vervolgens vraag ik: schrijf alles op wat je aan de kerk te danken hebt. Na enkele minuten zijn ze al uitgeschreven.'

Dat zegt toch alles.

'Neen, dat is het probleem. We mogen kritisch zijn, maar we moeten ook constructief zijn en de waarde van de kerk correct inschatten.'

En die is?

'Ze is erin geslaagd gedurende 2.000 jaar een boodschap door te geven waar ik nog iets aan heb. Dat is voor mij de relevantie van de kerk nu en in de toekomst.

Jürgen Mettepenningen, 'Welke Kerk? Vandaag en Morgen'. Uitgeverij Davidsfonds, 16,95 euro.