Getrouwde Mannen in Kazuifel, The Trouw, February 3, 2011

Getrouwde Mannen in Kazuifel

The Trouw
February 3, 2011

http://www.trouw.nl/religie-filosofie/nieuws/article3406805.ece/Getrouwde_mannen_in_kazuifel_.html

Curie-prelaat Karel Kasteel, bisschop Walter Mixa, bisschop Komarica, priester Helmut Friedl en pater Paul Habsburg na de uitvaartmis van Regina von Habsburg in Pocking, Duitsland.© FOTO EPA

Niet de kerken zijn leeg, maar de altaren. In tal van Duitse katholieke kerken zijn er geen priesters meer om de mis op te dragen. Acht prominente CDU-politici spreken in een brief aan de bisschoppen

’De kerk van de toekomst zal kleiner zijn. Ze zal ook nieuwe vormen van het priesterambt kennen en deugdzame christenen die een beroep uitoefenen, tot priester wijden.” Dat schreef in 1969 een gezaghebbende Duitse theoloog over ’de kerk in het jaar 2000’. Zijn naam was Joseph Ratzinger. Tegenwoordig heet hij paus Benedictus XVI en staat hij bekend als een vurig voorstander van het celibaat.

De zin wordt aangehaald in de brief die acht prominente katholieken onlangs aan de Duitse bisschoppen schreven. In die brief luiden ze de noodklok over het enorme priestertekort in Duitsland. Zij pleiten er net als Ratzinger ruim veertig jaar geleden voor, zogeheten viri probati, ’deugdzame, getrouwde mannen’, tot priester te wijden. Alleen op die manier kan aan ’het recht van gelovigen op een misviering’ worden voldaan.

De acht briefschrijvers zijn vooraanstaande politici van de Christen-Democratische Unie. Onder hen zijn drie voormalige minister-presidenten van Duitse deelstaten, de huidige minister van onderwijs in de regering-Merkel en de voorzitter van de Duitse bondsdag Norbert Lammert, in het Duitse staatsbestel de tweede man achter bondspresident Christian Wulff. Ze noemen zich een ’kring van politiek geengageerde, katholieke christenen’.

De meesten van hen zijn of waren verbonden aan het Centraal Comite van de Duitse Katholieken (ZdK), een democratisch verbond van katholieke lekenorganisaties. Dat is een in de katholieke wereldkerk tamelijk unieke instelling, eigenlijk een protestants trekje van de Duitse katholieken. Het ZdK heeft al in 1994 bij de Duitse bisschoppen aangedrongen op de priesterwijding van oudere, getrouwde christenmannen met een deugdzaam leven.

Hoewel de oproep van de CDU-politici dus niet nieuw is, zijn de reacties wederom heftig. Dat komt vooral doordat het hier zulke prominente politici betreft. Critici menen dat die zich vooral niet met kerkelijke aangelegenheden moeten bemoeien. Maar omgekeerd bemoeien in Duitsland kerkelijke leiders zich ook vaak met de politiek. Kerk en staat zijn weliswaar gescheiden, maar bestoken elkaar voortdurend met ongevraagde adviezen.

Ook uit eigen gelederen klinkt kritiek op de inmenging ’in de bevoegdheid van het pauselijke leerambt’, zoals de christen-democratische europarlementarier Bernd Posselt dat noemt. „En dat terwijl er op het parlementaire gebied voor christelijke politici meer dan genoeg te doen valt, bijvoorbeeld in de strijd tegen embryoselectie, tegen het schandalig hoge aantal abortussen en ter verdediging van huwelijk en gezin”, zei Posselt op Domradio.

De CDU-politici zijn overigens niet tegen het ’achtenswaardige instituut’ van het celibaat. Het gaat hen puur om het priestertekort. In een toelichting in weekblad Die Zeit zet Norbert Lammert enkele cijfers op een rij. In 1960 waren er 15.500 katholieke zielzorgers; nu zijn dat er nog maar 8500. Het bisdom Paderborn brengt het aantal parochies terug van 213 naar 100, het bisdom Essen van 350 naar 100. In Gelsenkirchen is een parochie met 40.000 gelovigen.

Voor orthodoxe katholieken is dat allemaal geen reden om het celibaat ter discussie te stellen. „Er is in Duitsland geen gebrek aan priesters, maar een gebrek aan christenen en aan geloof”, zegt Martin Lohmann van de CDU-Werkgroep van Betrokken Katholieken. En een hoge prelaat uit Keulen vindt dat „gelovigen opnieuw het geschenk van de heilige mis moeten ontdekken en bereid moeten zijn daar wat grotere afstanden voor af te leggen”.

De heftigste reactie op de CDU-brandbrief komt uit het Vaticaan. De onlangs aldaar tot kardinaal benoemde kerkhistoricus Walter Brandmuller vermoedt achter de actie een ’campagne’ om het katholicisme binnestebuiten te keren. De vertrouweling van paus Benedictus noemt het idee van getrouwde geestelijken een ’belediging’ voor de priesters die met hart en ziel voor het celibaat hebben gekozen, en daarmee een belediging voor Jezus zelf.

Ook Matthias Matussek, blogger van Spiegel Online en overtuigd katholiek, ziet de actie van de CDU’ers als onderdeel van een complot om de katholieke kerk protestants te maken. „We gaan het aura van de celibataire priester, die de volledige overgave aan God en aan de gemeenschap verzinnebeeldt, toch niet opofferen om allemaal klonen van Norbert Lammert op het altaar te zien staan?”, schrijft de lichtvoetige amateurtheoloog.

Voor Matussek is de kracht van de kerk en van de paus dat ze dwars op de tijdgeest staan. „Wat is er tegenwoordig spannender dan van gisteren zijn, avant-gardistischer dan vasthouden aan vorm en rite?” Het is een geliefd argument van orthodoxe katholieken. De aanval op het celibaat is in de mode, schreef een commentator op kath.net, „vooral in een tijd dat de kerk in de vuurlinie ligt vanwege de eenzijdige en unfaire berichtgeving over seksschandalen”.

De commentator vermoedt dat het moment om de brief te schrijven, is gekozen omdat het nu precies een jaar geleden is dat in Duitsland de eerste onthullingen kwamen over seksueel misbruik van minderjarigen in katholieke instellingen. Inderdaad wordt dezer dagen de balans opgemaakt van een jaar vol gruwelijke openbaringen. Ook uit protestantse kring kwamen gevallen aan het licht, maar lang niet zoveel als uit katholieke kring, blijkt uit de cijfers.

De katholieke basisbeweging Wir sind Kirche – ook al van de protestanten afgekeken – is er vast van overtuigd dat het celibaat een belangrijke oorzaak is voor het seksuele misbruik. Volgens de woordvoerder van de beweging maakt het celibaat van jongemannen seksueel gehandicapten, zo ze dat al niet waren toen ze voor het priesterambt kozen.