Waarom Kon Pater Jan Zo Zijn Gang Gaan?, The Trouw, January 24, 2011

Waarom Kon Pater Jan Zo Zijn Gang Gaan?

The Trouw
January 24, 2011

http://www.trouw.nl/religie-filosofie/nieuws/article3393150.ece/__Waarom_kon_pater_Jan_zo_zijn_gang_gaan__.html?part=1

Pater Jan N. zelf is al gestraft voor het misbruik van verschillende jongens. Maar wie wist ervan en waarom werd er niet ingegrepen? Vandaag hoort de rechtbank in Middelburg kardinaal Simonis en Huub Ernst, oud-bisschop van Breda.

Het jongerencentrum Don Bosco in Rijswijk waar pater Jan zich vergrepen heeft aan enkele jongens.

Zowel kardinaal Simonis (79) als oud-bisschop Ernst (93) van Breda worden vandaag voor de rechtbank in Middelburg gehoord als getuigen in een zaak over seksueel misbruik. De vraag is wie er verantwoordelijk zijn geweest voor de schade die de pedofiele pater salesiaan Jan heeft berokkend aan de nu 34-jarige Dave ten Hoor. De belangrijkste vragen op een rij.

Waar gaat deze zaak over?

Als veertienjarige jongen kwam Dave ten Hoor in de handen van pater Jan N. van de orde van de salesianen. Als priester was Jan van 1985 tot 1990 verbonden aan de parochie van Terneuzen. Daar misbruikte hij jongens. Volgens Ten Hoors letselschadeadvocaat Martin de Witte kregen jongens uit de parochie snoep, cola en sigaretten van Jan. Na het misbruik zou de pater ook geld hebben gegeven.

Huub Ernst, voormalig bisschop van Breda in 1980.

Volgens Ten Hoor heeft de pater wel zo’n vijftien jongens misbruikt. In Terneuzen gingen daar geruchten over. Drie jongens deden aangifte en pater Jan moest in 1990 voorkomen. Hij kreeg een voorwaardelijke celstraf en een taakstraf opgelegd. De toenmalige bisschop Ernst van Breda ontsloeg de pater. Advocaat Martin de Witte: „Er was meer aan de hand geweest dan ontucht, maar de jongens waren op die leeftijd te beschaamd om over verkrachting te praten. Vandaar die lage straf.” Pater Jan, nu 88, heeft zijn straf gehad. De strafzaak tegen hem kan niet overgedaan worden.

De zitting van vandaag heeft daarom ook niets te maken met het strafrecht, maar is een civiele rechtszaak. Slachtoffer Dave ten Hoor heeft die aangespannen om een schadevergoeding en daarmee erkenning te krijgen. Pas als duidelijk is wie er precies nalatig zijn geweest, kan vastgesteld worden of en vooral, van wie het slachtoffer financiele compensatie kan krijgen.

Kardinaal Simonis in 1971 toen hij nog bisschop van Rotterdam was.

Waarom moet kardinaal Simonis getuigen?

Pater Jan N. behoorde tot de orde van de salesianen van Don Bosco, die gespecialiseerd is in jongerenwerk. In 1953 opende Jan jongerencentrum Don Bosco in Rijswijk, in het bisdom Rotterdam. „Als een religieuze orde zo’n jongerencentrum opent, moet de bisschop in wiens gebied dat ligt, daar toestemming voor geven”, legt kerkhistoricus Ton van Schaik uit.

In jongerencentrum Don Bosco in Rijswijk vergreep pater Jan zich ook aan enkele jongens. Na politieonderzoek in 1979 moest Jan in 1980 voorkomen, maar de zaak werd geseponeerd. Wel moest de pater stoppen met zijn werk voor het jongerencentrum. De salesianen haalden hem terug het klooster in en hielden hem een tijd binnen. In die tijd was Ad van Luyn provinciaal overste van de salesianen. Ad Simonis was bisschop van Rotterdam. Beiden waren daarom verantwoordelijk voor het afhandelen van de zaak van het jongerencentrum waar het misbruik had plaatsgevonden.

Kardinaal Simonis zal 30 tot 40 jaar terug moeten in zijn herinnering, om duidelijk te kunnen maken wat hij als bisschop toen wist van het misbruik en wat hij heeft gedaan om te garanderen dat kinderen voortaan veilig waren in de katholieke jongerencentra in zijn bisdom. In een uitzending vorig jaar maart van het programma ’Pauw & Witteman’ zei de kardinaal met kenmerkende onhandigheid: „Wir haben es nicht gewusst.” Vandaag zal moeten blijken of dat ook gold voor de rechtszaak tegen pater Jan van 1980.

Jan bleef enkele jaren onder de hoede van de salesianen. De orde stond hem in 1985 af aan het bisdom Breda, om de parochie in Terneuzen te dienen. Volgens advocaat Martin de Witte is de pater in Terneuzen aangenomen zonder enige screening vooraf. „Bisschop Van den Hende van Breda heeft vorige week als getuige verklaard dat het enige dossier dat het bisdom heeft van pater Jan zijn persoonskaart is. En volgens Van den Hende heeft het bisdom ook geen dossiers vernietigd.”

Tijdens de zitting van vorige week heeft het huidige hoofd van de orde van de salesianen Herman Spronck verklaard dat de orde het bisdom Breda had moeten informeren over de pedoseksuele achtergrond van pater Jan. Advocaat De Witte: „Maar over een schadevergoeding heeft Spronck niets gezegd.”

De zitting van vandaag moet duidelijk maken of het bisdom Breda inderdaad van niets wist. Vandaar dat ook oud-bisschop Ernst onder ede zal getuigen. Volgens De Witte „lijkt het erop dat de orde het bisdom de hand boven het hoofd houdt.”

Volgens kerkhistoricus Van Schaik zorgde het tekort aan priesters er begin jaren negentig voor dat een bisschop maar al te blij was als een orde een priester aan hem wilde afstaan. „Het zou me niets verbazen als er geen enkel gesprek gevoerd is. In de praktijk deed een bisschop nauwelijks navraag. Hij ging af op het oordeel van de provinciaal.