Eeuwenoud, Springlevend: Onderzoek De Staat, Niet De Kerk, De Morgen, December 25, 2010

Eeuwenoud, Springlevend: Onderzoek De Staat, Niet De Kerk

De Morgen
December 25, 2010

http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/De-Gedachte/article/detail/1200083/2010/12/25/Eeuwenoud-springlevend-Onderzoek-de-staat-niet-de-kerk.dhtml

De vraag waarom het gerecht niets deed, dat is de zaak van de parlementaire onderzoekscommissie

De column - of liever: monoloog - van de Leuvense burgemeester, minister van staat en grand old man van het Vlaamse socialisme verschijnt wekelijks op vrijdag. Louis Tobback spreekt, Walter Pauli tekent op.

"Ik volg de onderzoekscommissie rond seksueel misbruik in de kerk niet graag. Zelfs zonder de details te moeten horen walg ik van kindermisbruik. Het is een ondraaglijke gedachte dat er iemand rondloopt die kinderen van zes tot twaalf jaar heeft misbruikt en daarvan nu naar het schijnt 'gebroken' is, en daarom rustig 'in het verborgene' mag leven. En dan moet men mij niet komen zeggen dat de media-aandacht al een straf op zich is. Er zijn er veel die zo gestraft willen worden.

"Maar het is niet omdat ik mottig word van Vangheluwe, dat ik daarom niet met enige zorg naar de onderzoekscommissie kijk. Niet dat ik in principe tegen een onderzoekscommissie ben. In elk democratisch land en dus ook in België heeft het parlement het recht onderzoekscommissies in te stellen. De grondwetgever gaf de onderzoekscommissie bovendien rechten die gelijk zijn aan die van een onderzoeksrechter: men kan bevelen tot huiszoekingen, getuigen onder ede ondervragen, zelfs politie vorderen om iemand te laten aanhouden.

"Die uitzonderlijke bevoegdheden maken wel duidelijk dat de instelling van een onderzoekscommissie een zeer uitzonderlijke maatregel moet zijn. Het is geen banaal instrument. Het is het ultieme parlementaire wapen. Het mag dus alleen goed gebruikt worden, anders bot het af. En dus moeten leden van zo'n commissie beseffen waar ze mee bezig zijn.

"Een onderzoekscommissie wijst namelijk géén schuldigen aan. De Bendecommissie moest niet de daders van de aanslag op de Delhaize in Aalst ontdekken. De 'pedofiliecommissie' moet niet pater y of broeder z aanwijzen als pervert. De onderzoekscommissie mag zich niet laten verleiden om iets te doen dat als twee druppels water op een gerechtelijk onderzoek lijkt. En zeker geen poppetjes op de beklaagdenbank zetten. Wat de bisschop van Brugge met zijn neefje deed, is geen zaak voor een parlementaire onderzoekscommissie, wel voor het gerecht.

"De vraag waarom het gerecht daar nooit iets van merkte en dus niets deed, dat is de zaak van de parlementaire onderzoekscommissie. En hoe het kan dat die bisschop straffeloos wegkomt. De onderzoekscommissie moet dus structurele fouten in het systeem blootleggen. Dat is essentieel. En dat kan vervolgens eventueel leiden tot het ontslag van bepaalde personen. In Nederland heeft het werk van de commissie-Sbrenica geleid tot het ontslag van het kabinet-Kok. Dat is het gevolg van de commissie, maar niet de doelstelling ervan.

"Een onderzoekscommissie zou dus best in rust en kalmte en discretie werken. Natuurlijk mag men camera's toelaten. Alle Amerikaanse onderzoekscommissies komen rechtstreeks op de grote zenders. Maar ik vind het niet goed dat de VRT alleen de spektakelmomenten uitzendt, en niet de saaiere, ernstige debatten. In het eerste geval hoop je dat de tranen van een kardinaal de kijkcijfers omhoog stuwen en jaag je alleen mediaspektakel na. En wanneer de media beginnen mee te spelen is er een probleem. Ik zag deze week leden van de onderzoekscommissie hun werk nog eens overdoen op 'Reyers laat'. Waarmee zijn ze eigenlijk bezig? Ik verwijt het Lieven Van Gils niet, die deed zijn werk als journalist, wel zij die zich lieten verleiden tot een paar minuten mediashow.

"De beste onderzoekscommissies waren zij die tot belangrijke hervormingen hebben geleid. De onderzoekscommissie naar het Heizeldrama leidde tot de voetbalwet, en we konden eindelijk veiligheidsmaatregelen opleggen aan zeer recalcitrante voetbalclubs. De Bendecommissie gaf aanleiding tot de demilitarisering van de Rijkswacht, de politiehervorming en de oprichting van het Comité-P en het Comité-I. De veiligheidsdiensten hebben zich daar met hand en tand tegen verzet. Ze lieten zelfs buitenlandse veiligheidsdiensten brieven schrijven dat België geen informatie meer zou krijgen als er parlementaire controle zou komen. Maar ze konden dus niet op tegen de bevindingen van de Bendecommissie. De Dutrouxcommissie spitte voldoende explosief materiaal naar boven om zelfs justitie te doen inzien dat men fout bezig was. Daarvoor was al een atoombom nodig. Dutroux was dat.

"Zo kan deze onderzoekscommissie tot de vaststelling komen dat pedoseksuele feiten niet meer zouden moeten kunnen verjaren. De commissie kan voorstellen het niet-melden van pedofiele praktijken strafbaar te stellen, en ook daarop hoge verjaringstermijnen plakken. Dat men zich daarop concentreert. Maar wat wil men met al die ondervragingen ontdekken? Dat de kerk zich aan de wereldlijke justitie wil onttrekken? Dat doet de kerk toch al sinds de Welfen en de Ghibellijnen? Dat moet je niet natrekken: dat wéét je. Het is altijd de drang van dat instituut geweest. Een onderzoekscommissie moet zorgen dat die feitelijk wetteloosheid zich straks niet meer kan herhalen. De vraag of de kardinaal daarbij voldoende empathie toonde is niet ter zake. Het gaat namelijk over de staat, en niet over de kerk.