De Standaard
December 21, 2010
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=T63417V3&subsection=55
 |
| ‘De kardinaal kwam niet over als iemand die met grote daadkracht optrad.' |
RIK TORFS is teleurgesteld over wat een spraakmakende zitting had moeten worden van de commissie seksueel misbruik: de kardinaal mocht zich te zeer gedeisd houden en de commissieleden misten de juiste scherpte.
Vooroordelen zijn er om bevestigd te worden. Soms toch. Ik verwachtte niet veel van het verhoor door de commissie seksueel misbruik waaraan kardinaal Danneels gisterenmorgen werd onderworpen. En inderdaad, de kardinaal schitterde niet meteen. De commissie evenmin.
De kardinaal
De kardinaal kwam niet over als iemand die met grote daadkracht optrad. Hij is een kind van zijn tijd en zijn Kerk. Als iets discreet kan worden geregeld, waarom er dan veel poeha rond maken? De onderliggende gedachte was: afwezigheid van discussie wijst op een gezonde Kerk. Lang geloofden externe waarnemers dat. In Nederland kwam Danneels over als een wijs man, die de boel bij elkaar hield, terwijl de Nederlandse bisschoppen vechtend over de straatstenen rolden. Ik herinner mij hoe Siegfried Bracke, toen hij nog journalist was, de kardinaal geregeld loofde.
Opgelet, ik heb niets tegen de kardinaal als persoon, maar ik weet uit ervaring hoe moeilijk het was een probleem bij hem aan te kaarten. Toen ik hem in 1992 opzocht om over een beter statuut voor leken in de Kerk te pleiten, wees hij mij met een zinnetje terug: ‘Onderzoek is onderzoek, en beleid is beleid.' Maar er was nauwelijks beleid. Danneels had het kerkelijke bestuur kunnen verbeteren, en aansluiting zoeken bij de grondbeginselen van de rechtsstaat. Dat gebeurde niet. Dat bleek ook gisteren.
Verder vluchtte de kardinaal iets te nadrukkelijk wanneer hij erop wees dat hij kerkjuridisch uitsluitend bevoegd was voor het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Technisch klopt dat, maar in de perceptie was Danneels de grote baas van de Kerk in Belgie. Bevestigen deed hij dat nooit, ontkennen echter evenmin. Vandaag is hij te nederig, vroeger was hij niet nederig genoeg.
Voor de rest verraste Danneels nauwelijks. Hij maakte geen zware fouten, maar wekte ook geen enthousiasme op. Ondertussen blijft wel onduidelijkheid bestaan over de dossiers die Rik Deville onder zijn hoede had. Danneels beweerde dat hij van de slachtoffers nooit namen van daders te horen kreeg. Het is de hoogste tijd dat er helderheid komt over deze zaak. Welke dossiers bezat of bezit Rik Deville? En waarover gingen ze precies?
De commissie
En dan de commissie zelf. Als kerkjurist moest ik herhaaldelijk tenenkrullend toekijken. Renaat Landuyt vond dat priesters die zich schuldig hadden gemaakt aan seksueel misbruik onmiddellijk moesten worden gelaiciseerd. Hoewel canon 1395 van het kerkelijk wetboek deze straf mogelijk maakt, is ze niet altijd de ideale. Want door de laicisering verdwijnt de laatste band tussen de bisschop en zijn priester.
Zolang een priester gewoon ambteloos is, maar in een bisdom geincardineerd blijft, is hij zijn bisschop gehoorzaamheid verschuldigd. De bisschop kan de priester bijvoorbeeld verplichten om zich in een abdij terug te trekken en geen enkele pastorale activiteit te ontplooien. Die controlemogelijkheid valt weg zodra de priester is gelaiciseerd. Die dreigt dan een ongeleid projectiel in de samenleving te worden, onder niemands controle, maar een gevaar voor velen. Soms is het dus beter een priester niet te laiciseren om de samenleving te beschermen. De Amerikaanse kerkjurist John Beal verrichtte hierover interessant studiewerk.
De zitting van de commissie leek op een kruisverhoor. De hardheid van de vragen, die vaak verschillende keren werden herhaald omdat de camera's draaiden, haalde het van hun inhoudelijke kwaliteit. Renaat Landuyt werd boos: ‘Iemand die het celibaat breekt wordt onmiddellijk uit de Kerk gezet, en misdadigers mogen blijven.' Dat klopt van geen kanten. Wie zich niet aan het celibaat houdt, wordt soms ongemoeid gelaten, soms geschorst, uitzonderlijk gelaiciseerd, nooit uit de Kerk gezet: dat laatste is canoniek onmogelijk. De West-Vlaamse priester Norbert Bethune bijvoorbeeld liep door het sluiten van een burgerlijk huwelijk een automatische schorsing op, maar een laicisering viel hem tot op vandaag niet ten deel.
Maar goed. Parlementairen zijn, gelukkig maar, doorgaans geen kerkjuristen. Erger dan incompetentie is het schaamteloos volgen van een eigen agenda die belangrijker dreigt te worden dan het achterhalen van de feiten. Dat blijkt uit de houding van Renaat Landuyt. Die beweerde zelfs dat Danneels zich vroeger al voor seksueel misbruik van zijn priesters voor de rechtbank had moeten verantwoorden. Dat is onwaar. Landuyt doelde mogelijk op de zaak-Vanderlyn, een pedoseksuele priester uit Sint-Gillis, op wiens proces kardinaal Danneels zich in februari 1998 vrijwillig als getuige aanbood. Diezelfde Landuyt verklaarde tijdens De Zevende Dag van 19 september 2010 over Roger Vangheluwe: ‘Men kan bisschop worden terwijl men pedofiele feiten pleegde.' Komaan zeg. Pausen zijn misschien wel vreemde mensen, maar geen paus zou een seksueel delinquent tot bisschop benoemen als hij weet had gehad van de feiten.
En dus...
Kortom, het was geen hoogdag voor de commissie gisteren. Kardinaal Danneels kon zijn blazoen niet echt oppoetsen. De commissie miste dan weer competentie en scherpte om de juiste vragen te stellen. Als ze bovendien ook leden telt die zich door een eigen agenda laten leiden, en voor wie de waarheid slechts een voetnoot is, valt voor de toekomst het ergste te vrezen.
RIK TORFSWie? CD&V-senator en hoogleraar kerkelijk recht. Wat? De ondervraging van kardinaal Danneels voor de commissie seksueel misbruik was een maat voor niets. Waarom? Zowel de kardinaal als de commissieleden maakten een zwakke beurt.
Any original material on these pages is copyright © BishopAccountability.org 2004. Reproduce freely with attribution.