De Kardinaal Wacht Een Treurige Klus, The Trouw, October 28, 2010

De Kardinaal Wacht Een Treurige Klus

The Trouw
October 28, 2010

http://www.trouw.nl/religie-filosofie/nieuws/article3271659.ece/__De_kardinaal_wacht_een_treurige_klus__.html

Marcial Maciel Degollado, de leider van de allerstrengste en vroomste priestercongregatie, had vrouw en kinderen. Hij misbruikte de laatsten, zoals hij ooit seminaristen misbruikte. Aanstaand kardinaal De Paolis onderzoekt waarom de rk kerk de perverse Maciel, die stierf in 2008, zo lang de hand boven het hoofd hield.

De organisatie werd al snel 'de miljonairs van Christus genoemd'.

Bij het verhaal achter de kardinaalscreatie van de 75-jarige aartsbisschop Velasio de Paolis, verbleekt ieder misbruikschandaal. Niet dat er met deze president van de prefectuur voor economische zaken iets mis is. Integendeel, aartsbisschop De Paolis is juist belast met de taak het Vaticaan te zuiveren van een appel die zo rot is, dat er louter smurrie overblijft.

Dat hij op 20 november in het rood mag, heeft aartsbisschop De Paolis vermoedelijk vooral te danken aan zijn functie als pauselijk gezant, die de orthodoxe priesterorde Legionairs van Christus moet ontdoen van de perversie die de stichter ervan, Marcial Maciel Degollado, er gedurende 70 jaar in gebracht heeft.

Maciel op 15 augustus 2005 in Rome.

Het is een raadselachtige geschiedenis. Hoe kan het dat Maciel als leider van zo ongeveer de allerstrengste en vroomste priestercongregatie, tientallen jaren een dubbelleven leidde met talloze seksuele contacten, wat bekend was bij paus Johannes Paulus II, terwijl die er niets tegen ondernam?

Hoe kan het dat opvolger Benedictus XVI wel onmiddellijk optrad tegen deze Maciel? Ieder antwoord roept weer nieuwe vragen op. Een allereerst, kort onderzoek naar deze strenge priestercongregatie was er in maart. In opdracht van paus Benedictus bogen vijf bisschoppen zich over de corrupte boedel. Net als bij misbruikschandalen in de rk kerk in Ierland, Belgie en Nederland kwamen alleen al door de aankondiging van dit onderzoek zomaar getuigenissen naar buiten die nogal schokkend zijn. Het complete, doorwrochte verhaal laat nog op zich wachten. Daarvoor heeft de nieuwe kardinaal De Paolis nog wel even tijd nodig. Zijn opdracht is overigens om de hele beweging van de Legionairs zo te hervormen, dat die even vroom is als veilig. Dat zal een hele toer worden.

Nog als priesterstudent stichtte de toen 21-jarige Mexicaan Marcial Maciel Degollado in 1941 een katholieke beweging die vromer en strenger moest zijn dan elke andere. Katholicisme op zijn puurst. Maciel hoorde met zijn vier ooms die bisschop zijn tot een ideologische minderheid. Mexico was in de jaren dertig nogal antiklerikaal. Maar dat heeft achteraf gezien eigenlijk niets te maken met de nauwelijks te geloven schanddaden die hij heeft begaan.

Al in zijn seminarietijd valt op dat hij zich soms afzondert met een of twee jongere medeseminaristen. In 1938 komt een van zijn ooms, die overste is van het klooster waaraan het seminarie is verbonden, erachter wat Maciel daar dan doet. Maciel wordt van het seminarie gestuurd, oom bisschop sterft daags erna aan een hartaanval.

Maciel wordt nog een keer van een seminarie gestuurd, en sticht dan, nog voor zijn priesterwijding, de Legionairs van Christus. In 1956 blijkt hij zo ernstig verslaafd aan morfine dat hij geschorst wordt als leider. Vreemd genoeg wordt die schorsing twee jaar later zonder reden opgeheven. Veertig jaar later, begin jaren negentig, duiken getuigenissen op van seminaristen van toen. Twintig van hen verklaren dat Maciel hen in die tijd heeft aangerand. Het Vaticaan begint een onderzoek, maar op last van kardinaal Sodano wordt dat onderzoek in 1998 weer gestopt. Later blijkt dat Sodano veel geld heeft ontvangen van Maciel.

Naast de priestercongregatie sticht Maciel ook een lekenorde, Regnum Christi. Dit katholicisme zonder concessies trekt veel aanhangers, vooral uit Mexico en Spanje. Oude adellijke Mexicaanse dames zijn zo gecharmeerd van Maciel, dat ze maar al te graag hun kapitaal aan hem vermaken. Het geld stroomt binnen. Een van die weduwes schonk hem maar liefst 50 miljoen dollar, bijna het hele familiefortuin.

De Legionairs van Christus groeit uit tot een van de rijkste katholieke organisaties. Het vermogen werd in 2008 geschat op 25 miljard euro. De bijnaam van de organisatie was al snel: miljonairs van Christus. De Legionairs kende 600 priesters, 900 vrouwen met een soort religieuze gelofte, 60.000 volgelingen. De orde stichtte vijftien universiteiten. Het financiele vermogen gaf, samen met de uitgedragen vroomheid, makkelijk toegang tot het Vaticaan.

Hier begint het verhaal complex te worden. Volgens een goed geinformeerde jezuiet zou Maciel eind jaren zeventig grote donaties gedaan hebben in de kas van de Poolse vakbond Solidarnosc. Onduidelijk is of dit voor of na de verkiezing van Johannes Paulus II tot paus gebeurd is, in 1978.

Hoe dan ook, dat die donaties gedaan zijn, is vrij waarschijnlijk. Dat paus Johannes Paulus II een innige band met Maciel had, is zonder twijfel. Vijf keer bezocht deze paus Mexico, en bij de drie eerste bezoeken week Maciel niet van zijn zijde.

Heeft paus Johannes Paulus II geweten dat Maciel toen getrouwd was, twee zoons had, naast zijn echtgenote er een reeks minnaressen op nahield? Wist de paus dat Maciel de beide zoons geregeld meenam op buitenlandse reizen en hen dan misbruikte op de hotelkamer? Wist de paus van de geruchten dat Maciel de kinderen van zijn minnaressen per uur verhuurde aan andere pedoseksuelen?

Ja, zegt zijn biograaf, de historicus en psychoanalyticus Fernando Gonzales, die Maciel pathologisch noemt. De 19-jarige Blanca Estela Lara Gutierrez noemt Maciel „mijn god” als ze hem ontmoet. Maciel is dan 57. Ze krijgen twee kinderen. De zoons weten niet beter of hun vader, is Raul Rivas, een CIA-agent, die ver weg heel spannende acties onderneemt en daarom zelden thuis is.

Tot ze in 1997 een foto van hun vader in een Mexicaans tijdschrift zien staan. Het artikel verhaalt over de beschuldiging van twintig seminaristen tegen de leider van de Legionairs van Christus. Dan pas begrijpen Jose en Christian dat hun vader niet voor de CIA werkt, maar voor de kerk. En dat ze in ieder geval een halfzusje hebben, Hilda, en vermoedelijk nog veel meer. Het ligt voor de hand dat paus Johannes Paulus II dit al wat langer wist. De vraag is waarom hij niet heeft ingegrepen. Nog in 2004 legde hij Maciel zegenend de handen op.

De grote schenkingen aan de Poolse vakbond geven misschien de richting aan van een antwoord. Als Johannes Paulus II vooral een duidelijke missie had, dan was die eerder politiek dan religieus. Zijn biograaf Tad Sculz heeft dit overtuigend aangetoond. Door slim en stil diplomatiek spel zette de paus zich in voor de val van het communisme. Voor dat spel was veel geld nodig en dat kreeg de paus in ruime mate van Maciel. Wie zich inleeft in de positie van de voormalige Karol Wojtyla voelt een duivels dilemma.

Wie moest hij opofferen? De inwoners van het Oostblok, of alle kinderen, vrouwen, seminaristen en brave katholieken die door Maciel misbruikt waren.

Toch rafelt deze verklaring. De Muur viel in 1989, de aanklacht van de seminaristen tegen Maciel kwam acht jaar later. Waarom heeft Johannes Paulus II toen niet doorgepakt en deze orde gezuiverd?

Volgens insiders was de toenmalige kardinaal Ratzinger evengoed op de hoogte van de nauwelijks te bevatten hypocrisie binnen de top van de Legionairs. Meteen na zijn aantreden stuurde Benedictus Maciel weg, met de opdracht een leven in de luwte te leiden en boete te doen. Maar Maciel bleef wel priester, en zo stierf hij in 2008, 87 jaar oud.

In maart dit jaar gaf paus Benedictus vijf bisschoppen opdracht een onderzoek te doen naar de Legionairs. Pas toen kwam de leiding van de Legionairs naar buiten met een mager ’sorry’. Een verklaring die alleen tot doel lijkt te hebben om zonder al te veel moeite de eigen huid te redden .

Het starten van onderzoek naar de invloed van Maciel is voor het Vaticaan een onvermijdelijke stap, gezien het onderzoek in steeds meer landen naar misbruik van kinderen door katholieke priesters, waarbij steeds duidelijk wordt dat de rk kerk daarbij vooral steeds het eigen personeel uit de wind hield en zelden de slachtoffers te hulp schoot.

Op 20 november krijgt aartsbisschop Velasio de Paolis, de eretitel kardinaal. Daarmee heeft hij iets meer gezag en gewicht om deze treurige klus te klaren.