Het Incestueuze Zwijgen Van De Kerk, by Pieter Lesaffer, De Standaard, September 11, 2010

Het Incestueuze Zwijgen Van De Kerk

By Pieter Lesaffer
De Standaard
September 11, 2010

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=UK2V7JA8&subsection=3

Walter Bibikow

Orale en anale seks, gedwongen masturbatie, ejaculatie met bloed vermengd. Kinderpsychiater Peter Adriaenssens schuwt de harde feiten niet.

Over het kindermisbruik in de Kerk heeft iedereen wel een mening. Maar wat weten we erover? Bitter weinig. Nu krijgen we dankzij kinderpsychiater Peter Adriaenssens enig inzicht in het hoe, wat, waar en waarom van dat misbruik.

Aan de KU Leuven heeft Adriaenssens vrijdag het afsluitende rapport van zijn commissie voorgesteld. Hij leidde de 'commissie voor de behandeling van klachten wegens seksueel misbruik in een pastorale relatie' van begin april tot 24 juni. Op die datum nam het parket alle 475 dossiers van slachtoffers van kindermisbruik in beslag, waarop de commissie collectief ontslag nam. Maandag stellen de bisschoppen een opvolger voor die commissie voor.

'Dankzij de stroom van meldingen na het uitbreken van de zaak-Vangheluwe weten we nu meer over het kindermisbruik in de Belgische Kerk', aldus Adriaenssens. 'En ik kan u zeggen dat het meestal niet over betastingen gaat, zoals sommigen wel eens zeggen. Velen hebben gruwelijke feiten ondergaan, anale en orale seks. Ik heb gelezen over masturbatie tot er een ejaculatie was, of het nu ging of niet, tot het bloed zich met het sperma vermengde. Het zijn getuigenissen van zwaar misbruik. Ik werk al 23 jaar in de vertrouwenssector, maar zelfs voor mij waren die verhalen een stomp in de maag.'

Dankzij het werk van de commissie-Adriaenssens kennen we nu beter de leeftijd van de slachtoffers en wanneer het misbruik plaatsvond (zie grafiek bladzijde 6). Het wordt ook iets duidelijker hoe het komt dat zoveel gevallen van misbruik pas nu naar boven komen.

'De kinderen hadden vaak angst voor de gevolgen', zegt de kinderpsychiater. 'Sommige daders betaalden de studies van het slachtoffer, of de misbruikte leerlingen kregen een goed rapport zonder enig examen te doen. Ook voor de ouders waren er gevolgen, want hun reputatie stond op het spel. Stel dat hun zoon van het prestigieuze college zou worden gegooid, dat wilden ze niet.'

'Drie op de vier slachtoffers hebben het misbruik bij hun ouders aangekaart, maar zonder gevolg. Ook dat is een constante in de getuigenissen. Slachtoffers die in vertrouwen hun verhaal vertellen aan een priester of leraar, maar die vertrouwenspersoon doet daar niets mee.'

'Het zwijgen zit in de samenleving', zegt Peter Adriaenssens. 'Een systematische doofpotoperatie hebben we in de Kerk niet ontdekt. Ik noem het eerder een “incestueus niets-doen,. De bisschoppen reageren zoals een vrouw die te horen krijgt dat haar man incest heeft gepleegd. Haar eerste reactie is om haar familie bijeen te houden. Niet toevallig spreken sommige geestelijken in de dossiers ook letterlijk over hun familie de Kerk.'

'Van de 475 dossiers die wij hebben ontvangen, hebben 80 a 90 slachtoffers contact opgenomen met een bisschop of overste. In de meeste gevallen reageren ze beschermend over hun familie. Een typische reactie is ook: “Zeg ne keer wat er precies is gebeurd., Maar voor slachtoffers is dat heel moeilijk, iets waarover ze tegenover iedereen zwijgen, plots in details aan een overste gaan vertellen. En dan klappen ze dicht.'

'Met de commissie hebben we de mensen nu aangeraden om voor het eerst toch die moeilijke woorden te zeggen. En dan zie je bisschoppen en abten evolueren. Ze beginnen te begrijpen wat dat kindermisbruik eigenlijk betekent.'

Voor slachtoffers is er niet alleen de angst voor henzelf en voor hun ouders. Opvallend is ook dat sommige slachtoffers niet willen dat de dader wordt aangepakt. 'Voor het misbruik plaatsvindt, is er vaak een goede band tussen dader en slachtoffer. De daders hebben hun best gedaan om goede relaties aan te knopen met het slachtoffer. Die band speelt achteraf nog steeds, zelfs na het misbruik.'

Profiel van slachtoffer

De commissie-Adriaenssens heeft dertien meldingen gekregen van slachtoffers die zelfmoord hebben gepleegd. Volgens de familieleden die dat meldden, had die zelfmoord te maken met het misbruik uit hun jeugd. 'Ongetwijfeld zijn dat er in de realiteit nog veel meer', aldus Peter Adriaenssens. 'Niet veel mensen doen effectief de stap om over zelfmoord te spreken.'

Opvallend in de gegevens is verder dat maar 45 van de 475 dossiers uit Franstalig Belgie komen. Volgens Adriaenssens is er in de noordelijke landen een grotere openheid dan in Zuid-Europa. Die lijn loopt door Belgie. 'Het heeft ook te maken met de katholieke internaten. In Wallonie zijn er daarvan altijd minder geweest.'

Van de slachtoffers die naar de commissie zijn gekomen, is maar vier procent jonger dan veertig jaar. Ook is er een duidelijk overwicht van de mannen.

'Pas op het einde van onze werkzaamheden in juni zijn meer vrouwen naar ons toegekomen, een honderdtal', zegt de kinderpsychiater. 'Een opvallend verschil tussen mannen en vrouwen is dat bij de mannelijke slachtoffers het misbruik na hun 15 a 16 jaar bijna niet meer voorkomt. Bij de vrouwen zijn er geen grote verschillen per leeftijd.' Het jongste slachtoffer is een meisje van twee jaar.

Nog een opvallende vaststelling: in het rapport worden daders van 29 verschillende congregaties genoemd, met in totaal 102 dossiers. 'Ik ga ervan uit dat kindermisbruik in alle congregaties is gebeurd', aldus nog Peter Adriaenssens.

Een laatste opvallende vaststelling is dat de helft van de daders niet meer leeft. 'Zij doen hun aangifte onafhankelijk van de dader', zegt Adriaenssens. 'Dat betekent dat we niet moeten ophouden met praten omdat de dader er niet meer is.'