Dichter Bij De Waarheid, De Standaard, September 6, 2010

Dichter Bij De Waarheid

De Standaard
September 6, 2010

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=HV2UQSB0

In deze eerste aflevering van zijn wekelijkse rubriek blikt Filip Verhoest, ombudsman van De Standaard, terug op de publicatie van de 'Danneels-tapes' in deze krant, waarbij nogal wat lezers vraagtekens plaatsten.

Een terugblik op de publicatie van de 'Danneels-tapes'.

Verscheidene lezers hebben naar aanleiding van de jongste berichtgeving over kardinaal Danneels hun onbehagen uitgedrukt over het openbaar maken van de inhoud van een vertrouwelijk gesprek.

Ik begrijp dat. Vertrouwelijke gesprekken moeten vertrouwelijk kunnen blijven. Mensen moeten niet voortdurend met de schrik zitten dat hun prive-gesprekken uitgebreid in de krant kunnen terechtkomen. Toch was er in dit uitzonderlijke geval geen andere mogelijkheid, denk ik.

Tussen de honderden reacties vindt een beperkte minderheid dat De Standaard met de 'Danneels-tapes' 'uit sensatiezucht de persvrijheid heeft misbruikt'. 'Door de publicatie van bandopnames die arglistig zijn bekomen, heeft de krant een grens overschreden', schrijft een lezer. 'Niemand gaat met eerbare bedoelingen een gesprek aan met heimelijk een bandopnemertje op zak.'

Veel andere lezers reageerden positief en menen dat het slachtoffer geen andere keuze had dan de inhoud van zijn gesprek met Danneels bekend te maken. Het was woord tegen woord. En door de publicatie van het integrale gesprek kon de lezer zelf zijn oordeel vormen.

Aan de publicatie (DS 25 augustus) is een lang deliberatieproces voorafgegaan, zegt hoofdredacteur Bart Sturtewagen. In de eerste plaats moest de authenticiteit van de opname worden nagegaan.

De auteur van het artikel was al een tiental dagen in het bezit van de transcriptie die het slachtoffer van de heimelijke geluidsopname had gemaakt. 'Op grond van de transcriptie alleen wilde ik niet tot publicatie overgaan', zegt de betrokken journalist. 'Ik wilde eerst zelf de geluidsopname horen, en controleren of elk woord van de transcriptie daadwerkelijk is uitgesproken.'

De redacteur heeft de opname eveneens voorgelegd aan een geluidstechnicus. Die bevestigde dat de bandopname niet op de een of andere manier was gemanipuleerd.

Op de tape staan in een doorlopende opname twee gesprekken: het eerste vond plaats tussen kardinaal Danneels en het slachtoffer. Voor het tweede gesprek verplaatsen de kardinaal en het slachtoffer zich naar een ander lokaal in de abdij van Steenbrugge, voor een onderhoud met ex-bisschop Vangheluwe en enkele familieleden van het slachtoffer.

'Van het eerste gesprek is de transcriptie in zijn volledigheid gepubliceerd', verklaart de redacteur. 'Er is geen enkel woord van dit gesprek geschrapt of weggelaten. Ook de betekenisloze tussenwoorden en -zinnetjes hebben we laten staan, precies omdat we een ongecensureerde tekst wilden laten zien.'

Uit het tweede gesprek, met de familie, is slechts een passage bekendgemaakt, ook al omdat de weggelaten delen getuigen van de pijnlijke familiegeschiedenis rond dit misbruik, en omdat er derden ter sprake komen.

De vraag blijft of het journalistiek absoluut noodzakelijk was om het vertrouwelijke karakter van het gesprek tussen Danneels en het slachtoffer te doorbreken. Volstond het niet erop te wijzen dat de redactie de geluidsopname in haar bezit had, met een vermelding van de strekking ervan?

'Er bestond weinig discussie over dat we de tekst van het gesprek integraal zouden publiceren', zegt hoofdredacteur Bart Sturtewagen. 'Zoals anderen achteraf hebben opgemerkt: we wilden de tekst voor zich laten spreken. Wat de heimelijke opname aangaat, daar zagen we een verband met de regels over undercoverjournalistiek. Er was voldoende maatschappelijk belang: de bandopname was duidelijk in tegenspraak met verklaringen die de kardinaal eerder had afgelegd. En de informatie kon op geen andere manier worden verkregen.'

De belangrijkste overweging, zegt de hoofdredacteur, was uiteindelijk het besef dat het onverdedigbaar zou zijn als zou blijken dat De Standaard deze informatie voor het publiek heeft achtergehouden. 'De tekst maakt deel uit van het gerechtelijk dossier. Het slachtoffer kwam met de opname naar buiten. De inhoud van het gesprek zou in elk geval bekend geraken.'

Door de publicatie heeft de kardinaal reputatieschade opgelopen, niemand betwist dat. Maar volgens de beroepsethiek wordt de journalistieke verantwoordelijkheid afgebakend door het recht van het publiek om de feiten te kennen. Het gaat hier om een afweging tussen het belang van de publicatie, en respect voor de rechten van de kardinaal.

In mijn ogen helt de balans daarbij over naar openbaarmaking. De manier waarop de kerkelijke autoriteiten in dit land omgaan met het seksueel misbruik door geestelijken, is al maanden het voorwerp van een belangrijke maatschappelijke discussie. Door de vrijgave van het gesprek tussen Danneels en het slachtoffer zijn we dichter bij de waarheid gekomen. En ook al omdat elke redactionele selectie kennelijk direct als een subjectieve ingreep wordt gezien, was de integrale weergave van het gesprek verantwoord.

Deze rubriek verschijnt vanaf nu elke maandag.