Waarom Straft Benedictus Niet Strenger, by Dominique Minten, De Standaard, 11 maart 2010

Waarom Straft Benedictus Niet Strenger?

By Dominique Minten
De Standaard
11 maart 2010

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=EA2NBD4P

EUROPE, BRUSSEL -- Analyse Paus wil misbruik niet langer ontkennen en toedekken Treedt Benedictus hard genoeg op tegen misbruik in de katholieke kerk? Slachtoffers vinden vaak van niet. Toch heeft deze paus een gedaanteverwisseling ondergaan.

Van onze redacteur

Twee citaten van Georg Ratzinger, de broer van paus Benedictus, die deze week meegesleurd werd in de schandalenstroom rond misbruik in de kerk. Ook in een school in Regensburg waar hij koorleider was, werden kinderen door priesters misbruikt. 'Ik was er niet van op de hoogte. Het gebeurde voor mijn tijd.' Tegelijk voegde hij eraan toe: 'Die berichten zijn bij mij zo zwaar aangekomen dat ik denk dat we iets moeten doen. Ik bied in elk geval mijn verontschuldigingen aan de slachtoffers aan.'

Benedictus XVI begroet zijn broer Georg begin 2009 op een concert in de Sixtijnse kapel. epa

De dubbele houding van Georg Ratzinger - ontkennen én zich verontschuldigen - is typerend voor de manier waarop de kerkleiding, en dus ook zijn broer, omgaat met de schandalen. De kritiek is dat de kerkleiding veel te weinig doet ter bestraffing van priesters die zich schuldig hebben gemaakt aan misbruik. En van de verantwoordelijke bisschoppen.

Is die kritiek terecht? Ja en neen.

Zeker is dat paus Benedictus op dit vlak zijn imago en zijn verleden tegen heeft. Toen hij nog gewoon Joseph Ratzinger heette en hij aan het hoofd stond van de Congregatie van de Geloofsleer was hij mee verantwoordelijk voor het beleid rond misbruik. De essentie daarvan was toedekking en geheimhouding. Alles was gebaseerd op de instructie Crimen Sollicitationis, die dateerde uit 1962 en waarin de zwaarste sanctie voor een pedofiele priester een overplaatsing was, met alle risico's van recidive. Met het leed van de slachtoffers werd geen rekening gehouden.

In 2001 stuurde Ratzinger daarover een aanvullende brief naar alle bisschoppen. Ook nu was de richtlijn dat het onderzoek naar de ergste misbruikgevallen door de congregatie moest gebeuren en dat absolute geheimhouding essentieel was. Het was deze richtlijn die de Duitse minister van Justitie deze week deed zeggen dat het Vaticaan het onderzoek tegenwerkt.

Maar in 2002 brak in de Verenigde Staten een gigantisch schandaal uit. Jarenlang misbruikten tientallen priesters kinderen en de enige straf die ze kregen, was overplaatsing naar een andere parochie waar ze doorgingen met hun misbruik. Wegens de omvang van het schandaal en de enorme schadeclaims die sommige bisdommen op de rand van het faillissement brachten, kon de toenmalige paus Johannes Paulus II niet anders dan grootschalig onderzoek instellen. Ook Ratzinger was hierbij nauw betrokken. De meeste Vaticaan-watchers zijn het erover eens dat de zaak hem erg heeft aangegrepen en dat hij daarom zijn visie op de misbruiken bijstelde.

Op Goede Vrijdag 2005, vlak voor zijn verkiezing tot paus, veroordeelde Ratzinger voor het eerst publiekelijk de schandalen. Hij sprak over 'smerigheid'. Marco Politi, de doorgewinterde Vaticanist van de krant Il Fatto, zei enkele weken geleden in NRC Handelsblad dat de houding van de paus veranderd is. 'De paus is heel beslist. Hij realiseert zich dat de schandalen een ernstig probleem vormen voor de geloofwaardigheid van de kerk.'

Toch blijven de slachtoffers vaak achter met het gevoel dat de kerk te laks optreedt tegen de misbruikers. Toen de Ierse bisschoppen vorige maand bij de paus op het matje waren geroepen, waren de reacties achteraf negatief. Ze vonden dat de paus de bisschoppen had moeten ontslaan die verantwoordelijk waren voor het jarenlang toedekken van het kindermisbruik. Alleen hadden twee maanden eerder vier Ierse bisschoppen hun ontslag al ingediend.

Ook Benedictus zelf trad enkele jaren geleden nog hard op tegen de oprichter van de Legionairs van Christus, een conservatieve nieuwe religieuze beweging die vooral in Latijns-Amerika en Spanje erg invloedrijk is. Tegen Marcial Maciel lag een dik dossier over misbruik van studenten jarenlang stof te vergaren in het Vaticaan. In 2006 ontsloeg Benedictus Maciel. Hij mocht nooit meer voorgaan in een eucharistie.

Toch blijven priesters die beschuldigd en zelfs veroordeeld werden vaak in dienst. De Standaard schreef vorige maand nog over Luc Pirrong, die is in 2002 schuldig bevonden werd voor aanranding van een minderjarige misdienaar. Toch is de man opnieuw parochiepriester en doet hij missen met misdienaars. Het argument dat de kerkleiding aanhaalt, is dat iedereen een tweede kans verdient. 'Dat is een goed argument', zegt kerkjurist Luc De Maere. 'Alleen zou ik in dit klimaat pleiten voor meer voorzichtigheid met het geven van een tweede kans.'

In het kerkelijk wetboek is een canon dat stelt dat priesters die zich schuldig maken aan 'misdrijven tegen het zesde gebod begaan tegen minderjarigen uit de klerikale staat weggezonden kunnen worden'. In de richtlijn van 2001 stond echter ook dat een misdrijf verjaart tien jaar nadat een slachtoffer achttien jaar is. De schandalen van de jongste weken dateren meestal van de jaren zestig en zeventig. Zij zijn dus verjaard, ook voor de strafrechter.

'Toch denk ik dat het kerkelijk wetboek nog een mogelijkheid tot bestraffing laat', zegt De Maere. 'Canon 1399 zegt dat bij uitzonderlijk zware gevallen nog altijd opgetreden kan worden.'

Benedictus neemt de misbruikschandalen dus zeker ernstig. Maar is dat de algemene lijn in het Vaticaan? In sommige conservatieve kringen leeft zeker het gevoel dat de media te veel aandacht aan de schandalen besteden en dat ze dat bewust doen om de kerk schade toe te brengen. Dat gevoel was ook te proeven in het reactie van Federico Lombardi, de woordvoerder van de paus. Ook hij vindt de affaires 'uiterst laakbaar, gezien de educatieve en morele verantwoordelijkheid van de kerk'. Maar, voegde hij eraan toe, 'alle objectieve en goed geïnformeerde personen weten dat de kwestie veel breder is en dat het concentreren op de kerk tot vervalsing van het perspectief leidt'.

[summary]

There are two quotes this week from Georg Ratzinger, brother of Pope Benedict, who was caught in the current scandal surrounding abuse in the church. In the Regensburg school where he was choirmaster, children were abused by priests but Ratzinger said he was not aware of abuse and it happened before his time. But he offered his apologies to the victims.

There's a double standard of Georg Ratzinger - deny and apology. This is typical of the way church leadership, including his brother, have dealt with the scandals. The criticism is that church leadership is doing too little to punish priests who are guilty of abuse and the bishops are responsible.

Is that criticism justified? Yes and no.

When Pope Benedict was Joseph Ratzinger and head of the Congregation for the Doctrine of the Faith, he was partly responsible for policy on abuse. The essence of the policy was secrecy and concealment. Everything was based on the instruction of Crimen Sollicitationis, which dated from 1962. The heaviest penalty for a pedophile priest was that he was transferred with all the risks of recidivism. The suffering of the victims was not taken into account.

In 2001, Ratzinger sent an additional letter to all bishops. Even now the directive called for absolutely secrecy. It was that directive that the German Minister of Justice this week said how investigation works by the Vatican.

In 2002, the United states broke into a huge scandal. For years dozens of priests were abusing children and the only punishment they got was transfer to another parish where they continued to abuse children. Large claims were paid by dioceses on the edge of bankruptcy. Ratzinger was also closely involved. Most Vatican-watchers agree he understood the extent of the abuses.

On Good Friday, 2005, just before his election as pope, Ratzinger condemned publicly for the first time the scandal. He talked about filth. Marco Politi, a veteran fo the newspaper Vaticanist II Fatto said the attitude of the pope changed. He said the pope realizes the scandals are a serious problem for the credibility of the church.

Nevertheless, the victims are often left with the feeling that the church is lax is acting against abusers. When the Irish bishops last month meet with the pope, there was negative reaction afterward. They believe the pope should have dismissed the bishops who were responsible for years of covering up child abuse. On two months earlier, four Irish bishops resigned.

Even Benedict himself a few years ago took a hard line against the founder of the Legionaries of Christ, a conservative new religious movement that operates mainly in Latin American and Spain and is very influential. A thick dossier on Marcial Maciel, who abused students, for years was gathering dust at the Vatican. Benedict in 2006 sacked Maciel.

Nevertheless, priests accused and even convicted were often employed. De Standaard last month write about Luc Pirrong, who in 2002 was convicted of assault an altar boy. Yet again the man remained a parish priest. The argument that church leadership cities is that everyone deserve a half chance.